transportnetwerk= het gehele netwerk van (onderling verbonden) knooppunten en aansluitende transportlijnen in een gebied
absolute ligging= de ligging van de plaats op aarde, uitgedrukt in geografische coördinaten
relatieve ligging= de ligging van een gebied t.o.v. andere gebieden of landschappelijke kenmerken, uitgedrukt in de mate van bereikbaarheid in afstand en tijdsduur
afstandsverval= de afname van de invloed en intensiteit van een verschijnsel naarmate de afstand tot het brongebied toeneemt
transporttechnologie= technologische ontwikkelingen in de transportsector, met als doel het zo efficiënt mogelijk verplaatsen van goederen
mondiale en transnationale netwerken= geheel van mondiale/internationale fysieke en digitale infrastructuur die nodig is om mensen, kapitaal en kennis met elkaar te verbinden
informatietechnologie= geheel van technologische toepassingen om informatie uit te kunnen wisselen door apparaten
tijd-ruimtecompressie= het verschijnsel dat de afstanden in de wereld in tijd, geld en energie (relatieve afstand) steeds korter worden. De ontwikkelingen in de transporttechnologie en communicatietechnologie spelen hierbij een rol
absolute afstand= afstand uitgedrukt in kilometers
relatieve afstand= afstand uitgedrukt in tijd geld en moeite (energie)
global village= Werelddorp. verschijnsel dat aangeeft dat mensen op alle delen van de wereld steeds meer met elkaar te maken hebben en contacten kunnen leggen.
globalisering= Verschijnsel van mondiale integratie, interactie en samenhang van cultuur, economie en politiek
hegemoniale staat= een staat die in cultureel, economisch, militair en/of politiek opzicht het overwicht heeft over andere staten
kolonialisme= het onder koloniaal gezeg brengen van grote delen van Afrika, Amerika en Azië door (vooral) Europese staten. Het doel was het dienen van de economische en militaire belangen van deze Europese staten
europeanisering= koloniaal proces waarbij grote delen van de wereld zich in cultureel opzicht moesten aanpassen aan de EUropese standaarden
imperialisme= proces waarbij landen hun macht in overzeese gebieden uitbereiden door deze te bezetten en te beheersen
dekolonisatie= proces waarbij kolonies autonomie verwerven
sociale ongelijkheid= als onrechtvaardig en oneerlijk ervaren verschillen verschillen tussen mensen, vaak gebasseerd op etniciteit, geloof, ras of sekse. deze ongelijkheid komt tot uiting in verschillen in welvaart en welzijn
regionale ongelijkheid= meetbare, onacceptabel grote verschillen in een verschijnsel tussen regio's
internationale arbeidsverdeling= wereldwijde arbeidsverdeling tussen leveranciers(landen) van grondstoffen, agrarische, en laag- en hoogwaardige industrieproducten
backwash-effecten= negatieve verschijnselen in een centrum-periferiesituatie, waarbij aan de periferie grondstoffen, kapitaal en mensen worden onttrokkenten behoeve van de economie van het centrum
spread-effecten= positieve verschijnselen in een centrum-periferiesituatie, waarbij de periferie profiteert van de voordelen van de economische ontwikkeling van het centrum
theorie van cumulatieve causatie= model dat de mate van ontwikkelings(kansen) van een gebied omschrijft met behulp van spread- en backwasheffecten. Ontwikkelingen versterken elkaar (cumultatie) ZOwel in positief opzicht (spreadeffect) als in negatief opzicht (backwasheffect)
wereldsysteemtheorie= model dat de wereldwijde politiek en economie ziet als systeem, waarin de periferie door machtsongelijkheid, ruilvoetverslechtering en uitbuiting afhankelijk is van de kern
neokolonialisme= kolonialisme in de vernieuwde vorm, gericht op de exploitatie van de zelfstandig geworden vroegere koloniale gebieden met afhankelijkheid van de periferie van het centrum tot gevolg
economische globalisering= proces van toenemende mondiale economische interactie en integratie
Triade= aanduiding van de economische driehoek waarbinnen in de wereldhandel het grootste deel van de handel, industriële productie en innovatie plaatsvindt (Azië, VS en EU)
Pacific Rim= een groep landen en steden aan de westrand van de Grote OCeaan
nieuwe industrielanden= nieuwe, opkomende industrielanden, die zich vaak profileren door lage loonkosten, een gunstig belastingklimaat, politieke stabiliteit en grote afzet- en arbeidsmarkten
BRICS-landen= groep van 5 landen (Brazilië, Rusland, India, China en Zuid-Afrika) die zich in een vergelijkbare fase van economisch ontwikkeling bevinden en onderling nauw samenwerken om hun positie te versterken
opkomende grootmachten= ZO worden de BRICS-landen gezien
uitschuiving= het proces van verplaatsing van bedrijven of bedrijfsonderdelen naar nieuwe gebieden met aantrekkelijker omstandigheden
global shift= de verschuiving van het economisch zwaartepunt in de wereld. vooral naar lageloonlanden
Multinationale ondernemingen (mno)= groot bedrijf dat in verschillende landen (dochter)ondernemingen heeft. dergelijke bedrijven beschikken over veel kennis en kapitaal en worden gekenmerkt door strategisch handelen
kapitaalstromen= de internationale verplaatsingen van geld en kapitaal
productieketens= een productieketen omvat alle stappen van een productieproces die nodig zijn om van een idee of een grondstof een product te maken of dienst
multipolaire wereld= wereldorde waarin (nieuwe) regionale grootmachten leidende posities vervullen in cultureel, economisch en politiek opzicht
Wereldhandelsorganisatie (world trade orginazation, wto)= WTO is een wereldorganisatie die streeft naar volledige vrijhandel. voor de lidstaten is de WTO een instrument om de wereldwijde handel te reguleren
zuid-zuidinvesteringen= Zuidelijke (vaak armere) landen investeren steeds vaker in elkaars economieën