Helaas is de overhoormodule niet beschikbaar. Wel kun je deze lijst overhoren via StudyGo. Klik op 'Overhoren'

Ancien Régime - C09221

9221 Ancien Regime, eindtoets

Jaar P (universiteit)

De Amsterdamse hoogleraar Jan Romein geloofde in een algemeen menselijk patroon in de geschiedenis. Stelling: Hij meende dat de Europese geschiedenis daarop een uitzondering vormde. = Ja 
Voor de Franse philosophe Voltaire vormde het Europa van het ancien régime een zekere eenheid. Stelling: In zijn perspectief gold dit echter vooral voor het christelijke Europa. = Ja 
De Antwerpse cartograaf Abraham Ortelius werd door de Spaanse koning Filips II aangesteld als hofgeograaf. = Ja
In de geschiedwetenschap speelt het empirische bronnenonderzoek een zeer grote rol. Stelling: De geschiedwetenschap mag dan ook gelden als een waardevrije wetenschap = Nee 
In de politiek-staatkundige geschiedenis van Europa vormt het jaar 1453 een belangrijke cesuur. Stelling: Eén van de argumenten daarvoor is dat toen de Honderdjarige Oorlog eindigde. = Ja 
De term ‘Europese wereldeconomie’ is afkomstig van de Engelse historicus E.L. Jones. = Nee
Vergelijking van de bevolkingsaantallen van de verschillende Europese landen wijst uit dat gedurende het hele ancien régime Europees Rusland de meeste inwoners telde. = Nee
De categorie steden met 10.000 tot 30.000 inwoners was tussen 1500 en 1800 in West- en Zuid-Europa sterker vertegenwoordigd dan in Oost- en Noord-Europa. = Ja
Na 1620 daalden de graanprijzen in Europa. Stelling: Hoewel het aanbod van graan in die periode verminderde, werd dit effect ruimschoots gecompenseerd door de introductie van nieuwe gewassen zoals maïs, rijst en de aardappel. = Nee 
In Noord-Holland werd in de zeventiende eeuw onder andere de Beemster, de Purmer en de Schermer ingepolderd. Stelling: Ondanks vele pleidooien daartoe vond de inpoldering van de Wormer pas in de negentiende eeuw plaats. = Nee 
In de jaren 1980 werd in het tijdschrift Past and Present hevig gediscussieerd over verklaringen voor de overgang van de laatmiddeleeuwse ‘feodale’ maatschappij naar het vroegkapitalistische Europa van de achttiende eeuw. Stelling: Dit debat staat ook bekend als het Brenner debate. = Ja 
Volgens de historicus Immanuel Wallerstein was in de jaren 1600-1750 het centrum van het wereldsysteem verschoven van Spanje en Portugal naar de Republiek der Verenigde Nederlanden en Engeland. = Ja
In beschouwingen van Engelse en Franse mercantilisten speelde het hanteren van het encomienda-systeem een doorslaggevende rol ter bepaling van de vraag naar de rijkdom van een land. = Nee
De handelsexpansie van Italiaanse steden bleef voornamelijk beperkt tot het Middellandse Zeebekken en het Noordzeegebied. Stelling:Vanuit Portugal en Castilië ondernomen reizen naar Indië werden echter wel financieel vanuit Italië gesteund. = Ja 
De Nederlandse Verenigde Oostindische Compagnie (VOC), opgericht in 1602, wordt wel de eerste multinational ter wereld genoemd. Haar succes stimuleerde ook in andere landen de oprichting van dergelijke compagnieën. Stelling: Vergeleken met de VOC was de Engelse East India Company vooral een overheidszaak. = Nee 
In de cursus wordt een aantal methoden en innovaties genoemd om het handelsrisico in de middeleeuwen en gedurende het ancien régime te beperken. Stelling: Eén van die methoden was het streven de betrouwbaarheid van het bankwezen te vergroten door dit onder overheidstoezicht te stellen. = Ja 
In de zogeheten driehoekshandel tussen Groot-Brittannië, Afrika en Amerika vond het vervoer van koffie en suiker vooral tussen Afrika en Amerika plaats. = Nee
Tot de fenomenen die door de Franse Grondwet van 3 september 1791 werden afgeschaft, behoorden de adelstand en de erfelijkheid van openbare functies. = Ja
De auteur van hoofdstuk 3 van het handboek, Peter Rietbergen, geeft een aantal voorbeelden van corporaties ten tijde van het ancien régime. Stelling: Gilden, universiteiten en plattelands heerlijkheden kunnen volgens Rietbergen corporaties zijn. = Ja 
Een klassenmaatschappij ontstaat in een economische situatie waarin de markt het alles regulerende mechanisme is. = Ja
Een diarchie is een voorbeeld van een staat waarin de politieke macht tussen de eerste en de tweede stand min of meer gelijk is verdeeld en elkaar dus in evenwicht houden. = Nee
De donativo was een buitengewone belasting waarvoor de vorst van Savoye-Piëmont-Sardinië expliciet de toestemming van de standenvergadering nodig had. = Nee
Volgens de door Peter Rietbergen beschreven typologie kon de relatie tussen vorst en standen vijf vormen aannemen. Stelling: Het Engeland na de Glorious Revolution is een voorbeeld van een situatie waarin de standen de vorst overheersen. = Ja 
Maarten Prak, de auteur van hoofdstuk 4 van het handboek, behandelt uitvoerig de staatkundige ontwikkeling van Europa gedurende de vijftiende tot in de vroege achttiende eeuw. Stelling: Prak wijst er op dat vergeleken met het oudere historiografische beeld het recente onderzoek meer oog heeft voor de veelvormigheid van het staatkundig proces en meer aandacht schenkt aan de internationale betrekkingen tussen staten. = Ja 
In een groot land als Frankrijk bestonden in de zeventiende eeuw grote regionale verschillen op het gebied van wetgeving, instellingen, belastingen en gesproken dialecten. Stelling: In de Languedoc slaagde men er echter in om een succesvolle taalpolitiek te voeren waardoor het Frans het regionale dialect op vele terreinen van de samenleving verdrong. = Nee 
De in hoofdstuk vier van het handboek weergegeven Leo Belgicus uit 1650, een kaart van de Nederlanden in de vorm van een leeuw, kende verschillende varianten en voorlopers. Stelling: Michael von Aitzing had al in 1583 een dergelijke kaart gepubliceerd. = Ja 
In veel gebieden van Europa was het voor leden van de adel verboden zich met handelsactiviteiten in te laten. Stelling: Om deze reden kon in de koopliedenstaat Venetië de burgerij uitgroeien tot de dragende kracht in de Maggior Consiglio, de Grote Raad. = Nee 
De Dertigjarige Oorlog (1618-1648) was een grote Europese oorlog maar hij werd voornamelijk op Duits grondgebied uitgevochten. = Ja
Tot de grotere staten die als gevolg van het opdringen van de Turks-Ottomaanse, Oostenrijkse, Pruisische en Russische macht tegen het einde van het ancien régime hun zelfstandigheid waren kwijtgeraakt, behoorden Hongarije en Polen. = Ja
De Spaanse Successieoorlog (1701-1713/1714) brak uit na het kinderloos overlijden van Karel II. = Ja
Benedictus de Spinoza geldt in de zeventiende eeuw als de belangrijkste en meest invloedrijke politieke theoreticus van de Nederlandse Republiek. = Nee
Sinds de klassieke studie van Hans Baron, The crisis of the Early Italian Renaissance, staat de relatie tussen vrijheid en staatsmacht centraal in de studie van het politieke denken van de renaissance. = Nee
Ten aanzien van het republikeinse vrijheidsbegrip heerste er van de Florentijnse kanselier Leonardo Bruni tot aan Niccolò Machiavelli een opmerkelijke continuïteit, aldus Martin van Gelderen, de auteur van hoofdstuk 5 van het handboek. Stelling: Voor burgerlijke humanisten in deze periode betekende vrijheid stedelijke autonomie in de zin van onafhankelijkheid en republikeins zelfbestuur. = Ja 
De Wahlkapitulation (1519) van keizer Karel V maakte een einde aan de invloed van het Romeinse recht in het Duitse rijk. = Nee
De Franse monarchomachen wezen elke vorm van verzet tegen het door hen als absoluut voorgestelde vorstengezag af. = Nee
Volgens de Friese jurist en humanist Aggaeus van Albada was de vorst er omwille van het volk en niet andersom. = Ja
In het boek Utopia van de Engelse humanist en diplomaat Thomas More komt de vraag aan de orde naar de best mogelijke toestand van een gemeenschap. Stelling: Utopia schildert het beeld van een fictief gelukkig koninkrijk zonder grote sociale verschillen. = Nee 
Judith Pollmann, de auteur van hoofdstuk 6 van het handboek, stelt dat de verhouding tussen patroon en cliënt in principe vrijwillig is en een informeel karakter draagt. = Ja
Aan de top van de Europese patronagepiramide stonden de belangrijkste Europese koningen. Stelling: In dit verband stelt Pollman dat deze vorsten in de loop van de zestiende en zeventiende eeuw er in slaagden om een geweldsmonopolie te creëren. = Ja 
De Dertigjarige Oorlog bood de Oostenrijks-Habsburgse keizers de mogelijkheid hun patronage sterk uit te breiden. Stelling: De keizers bouwden een grote cliëntèle op onder de katholieke adel en de bureaucratie met gebruikmaking van de in beslag genomen goederen van de protestantse rebellen uit Bohemen. = Ja 
Het patronagesysteem overleefde zichzelf omdat het tot ongebreidelde corruptie aanleiding gaf in politiek en samenleving. = Nee
Patronage was in het proces van staatsvorming van cruciaal belang. Stelling: Patronage stelde onder andere de vorst in staat om zijn traditionele machtsbasis flink te verbreden. = Ja 
In de zogenaamde composite states behielden de voormalige staatkundige bestanddelen vaak een zekere vorm van autonomie en identiteit. = Ja
Paul Knevel, de auteur van hoofdstuk 7 van het handboek, noemt en behandelt een aantal verlicht absolutistische Europese vorsten. Hij wijst er echter op dat ook andere figuren die in politiek en staatkunde een belangrijke rol speelden, blijk gaven van idealen die op de Verlichting waren geïnspireerd. Stelling: Tot die andere figuren behoorden bijvoorbeeld markies de Pombal in Portugal, de Deense minister van Buitenlandse Zaken Bernsdorf en stadhouder Willem V in de Republiek der Verenigde Nederlanden. = Nee 
Jean-Baptiste Lully was componist aan het hof van de absolutistische Franse koning Lodewijk XIV. Stelling: Lully refereerde aan een belangrijk thema van Lodewijks cultuurpolitiek door uit het handelen van de hoofdpersonen in zijn opera’s vooral hun vredelievendheid naar voren te laten komen. = Ja 
In het Frankrijk van de zeventiende en achttiende eeuw worden de provinciale standenvergaderingen als parlements aangeduid. = Nee
Tijdens de regeerperiode van Frederik II (de Grote) kende Pruisen een flinke gebiedsuitbreiding onder andere met Silezië als gevolg van successen tijdens de Oostenrijkse Successieoorlog (1740-1748). Stelling: Frederik de Grote verwierf zich dan ook de bijnaam van ‘soldatenkoning’. = Nee 
De Pragmatieke Sanctie van 1713 werd door de Oostenrijks-Habsburgse keizer Karel VI tegen het verzet van alle standenvergaderingen in dwingend opgelegd aan de onderling zeer verschillende staatkundige eenheden waarover hij regeerde. = Nee
In tegenstelling tot het absolutistisch geregeerde Frankrijk slaagde Frederik de Grote er met zijn beleid in om in Pruisen een vervreemding tussen vorst en intellectuele elite te voorkomen. = Ja
Walter Ullmann, kenner van de historische politieke theorie, maakte een onderscheid tussen een ‘ascending’ and ‘descending theory of government’. Stelling:In een ‘ascending theory’ is de politieke macht principieel afkomstig van het volk. = Ja 
De Leviathan (1651) van Thomas Hobbes schetst een pessimistisch mensbeeld. Stelling: De auteur ontkende dan ook de redelijkheid van de mens. = Nee 
In De l’esprit des lois (‘over de geest der wetten’) onderscheidde Montesquieu de politieke categorieën republiek, monarchie en despotie. Stelling: Volgens Montesquieu was in een monarchie de regerende vorst gebonden aan een complex van fundamentele wetten. = Ja 
Volgens Rousseau was de soevereiniteit het onvervreemdbare bezit van het volk als geheel. Stelling: Het praktische probleem van de feitelijke uitoefening van het soevereine gezag kon naar de mening van Rousseau worden opgelost met het concept van de volonté générale (‘algemene wil’). = Ja 
In het vademecum is een uitvoerig bronfragment opgenomen uit de Leviathan van Hobbes dat gewijd is aan ‘the state of nature’. Stelling: Eén van de uitgangspunten van Thomas Hobbes is dat het natuurrecht ieder mens is aangeboren. = Nee 
In de cursus wordt stilgestaan bij verschillende vormen van comparatief revolutieonderzoek. Stelling: Een voorbeeld van de diachronische benadering is de klassieke these van de ‘Atlantische revolutie’ van de Amerikaanse historicus R.R. Palmer. = Nee 
Vele Amerikanen die direct betrokken waren bij de Amerikaanse revolutie zagen hun strijd als een gerechtvaardigde onafhankelijkheidsoorlog. Stelling: Hun contemporaine tegenstanders, de Engelsen, duidden de Amerikaanse revolutie echter aan als ‘the Great Rebellion’. = Nee 
In hoofdstuk 9 van het handboek bespreken de auteurs Van de Sande en Wessels de geschiedschrijving over de oorzaken van de Franse Revolutie. Stelling: Wat de economische oorzaken van de Franse Revolutie betreft, onderschrijven beide genoemde auteurs de opvatting van Ernest Labrousse dat de politieke crisis van 1789 viel in een tijd van hoge prijzen, dalende lonen en hoge werkloosheid. = Ja 
Tal van hervormingen tijdens de beginjaren van de Franse Revolutie werden later door Napoleon Bonaparte teruggedraaid. Stelling: Tijdens de Nederlandse revolutie gingen de in de latere jaren, na 1795, gerealiseerde hervormingen echter aanmerkelijk verder dan in de eerste periode, de patriottentijd. = Ja 
De kaarten 10 A en 10 B in het handboek zijn gewijd aan opstanden en revolutiesgedurende het tijdvak 1773-1814. Stelling: Als een van de weinige gebieden kreeg het Ottomaanse rijk in deze periode niet met opstand of revolutie te maken. = Nee 
Eén van de leiders van de Brabantse Omwenteling in de Oostenrijkse Nederlanden, de advocaat Jan Frans Vonck, publiceerde ook zelf politieke geschriften en pamfletten. Hij beriep zich daarin op verschillende inspiratiebronnen. Stelling: Vonck wees echter een beroep op Montesquieu af omdat hij deze te gematigd vond. = Nee 
Hoofdstuk 10 is gewijd aan communicatie tijdens het ancien régime. Stelling: De opkomst van de massamedia in deze periode, zoals pamfletten en periodieken, is als zodanig van weinig betekenis geweest voor het ontstaan van een publieke sfeer en een publieke opinie. = Nee 
Vóór het jaar 1500 was er in Europa feitelijk al sprake van een ontwikkeling in de richting van een regulier en georganiseerd postwezen. = Ja
Tijdens het ancien régime verschijnt het eerste tijdschrift in Frankrijk. = Ja
Met de groeiende betekenis van drukwerk en pers nam in toenemende mate ook de druk van verschillende vormen van censuur toe. Stelling: Tot circa 1780 was in Europa het systeem van repressieve censuur een wijdverbreide aangelegenheid. = Ja 
De inschrijvingen in het album amicorum van Cornelis de Clarges zijn van velerlei aard en inhoud. Stelling: De betreffende inschrijvingen vertellen ons echter weinig over het sociale en intellectuele netwerk van De Clarges. = Nee 
Vanaf de Reformatie legden alle kerken grote nadruk op de uniformering van het ritueel en op de liturgie en zij legden dit ook schriftelijk vast. Stelling: De rooms-katholieke kerk legde de bedoelde voorschriften vast in het Missale Romanum. = Ja 
Ook in het gereformeerde godsdienstonderwijs werd gebruik gemaakt van de catechismus. Stelling: De belangrijkste catechismus in het Nederlandse gereformeerde godsdienstonderwijs was eeuwenlang de Heidelbergse catechismus van Petrus Canisius. = Nee 
In de Formula Concordiae (1577-1580) grensden de calvinisten hun leer nauwgezet af ten opzichte van de katholieke en lutheraanse geloofsleer. = Nee
Peter van Rooden, de auteur van de bijdrage over kerk en religie in het confessionele tijdperk, plaatst nogal wat kanttekeningen bij het traditionele gebruik van termen en begrippen als ‘Reformatie’ en ‘Contrareformatie’. Stelling: Eén van de centrale bezwaren van Van Rooden daarbij is dat het gebruik van deze termen vooral de verschillen tussen de verschillende kerken benadrukt, terwijl juist ook van grote onderlinge overeenkomsten en vergelijkbare strategieën sprake is geweest. = Ja
De gereformeerde kerk vormde bepaald geen monolithisch en uniform geheel, ook al streefden vele theologen en kerkleiders dit wel na. Soms leidden de onderlinge verschillen zelfs tot nieuwe afsplitsingen. Stelling: De Nadere Reformatie is een stroming binnen de gereformeerde kerk die zich verzette tegen het dogmatisme dat het geloofsleven na de synode van Dordrecht ging overheersen. = Ja 
In de geschiedenis van de natuurwetenschappen hebben ook niet-professionele vorsers, de zogenoemde ‘ongeletterde’ practici, belangrijke bijdragen geleverd. Stelling: Een voorbeeld van zo’n niet-professioneel gevormde practicus is Andreas Vesalius (1514-1564). = Nee 
De naam van Nicolaus (Nicolaas) Copernicus is onverbrekelijk verbonden met het doorbreken van het heliocentrische wereldbeeld. Stelling: Desondanks wordt Copernicus door Geert Vanpaemel, de auteur van hoofdstuk 12 van het handboek, gekarakteriseerd als een conservatief en traditioneel astronoom. = Ja 
De betekenis van René Descartes (1596-1650) voor de moderne natuurwetenschappen is bijzonder groot geweest. Geert Vanpaemel benadrukt dat Descartes misschien wel mag worden beschouwd als de belangrijkste geleerde van zijn tijd. Stelling: Onder invloed van Descartes werd in de zeventiende eeuw in het academisch onderwijs definitief afgerekend met de traditionele aristotelisch-scholastieke interpretatie van de natuur. = Nee 
De neoplatonische kosmologie heeft het strikt wetenschappelijke onderzoek gestimuleerd, maar liet zich anderzijds ook verenigen met occultisme en mystiek. Stelling: Zowel in het werk van Nicolaus Copernicus als Johannes Kepler treffen wij sporen van het neoplatonisme aan. = Ja 
In de geschiedenis van de natuurwetenschappen spelen de genootschappen een belangrijke rol. Stelling: In tegenstelling tot de Franse Académie Royale des Sciences had de in Londen gevestigde Royal Society nogal te kampen met amateurisme in eigen gelederen. = Ja 
De Verlichting manifesteerde zich in vele vormen en varianten die elkaar soms ook heftig bestreden. Stelling: Zo keerden de aanhangers van de moderate Enlightenment zich fel tegen de natuurlijke theologie (of fysicotheologie). = Nee 
De katholische Aufklärung (katholieke Verlichting) bezat ‘oecumenische’ implicaties. Stelling: De historicus G. May beschouwde de katholische Aufklärung dan ook als een soort tussenstap, als een-op-weg-zijn naar het protestantisme. = Ja 
In Nederland domineerde de radicale Verlichting; de gematigde Verlichting had relatief weinig aanhangers. = Nee
De katholieke en de protestantse Verlichting kenden onderling overeenkomsten en verschillen. Stelling: De protestantse Verlichting bezat een veel breder draagvlak vanwege de protestantse traditie van bijbelstudie door leken. = Ja 
Kaart 9 van het handboek is gewijd aan de kerkelijke en godsdienstige verhoudingen in Europa rond het midden van de zestiende eeuw. Stelling: Rond 1550 vormden de Scandinavische landen en Portugal in godsdienstig opzicht een lappendeken waarin verschillende religies naast en door elkaar leefden. = Nee

Ingezonden op 16-10-2008 - 5099x bekeken.
Waardering 6.8 (aantal stemmen: 9)

voting system
1
2
3
4
5

Dit is de eindtoets Ancien Régime die ook te vinden is op Studienet. Om deze lijst te kunnen overhoren (met ja/nee) moet je eerst het overhoorprogramma Teach2000 downloaden (zie de link hieronder).

Deze overhoring is meer dan zeven jaar geleden ingestuurd. Dit was de begintijd van woordjesleren.nl!!
Waarschijnlijk werk je met een recentere uitgave en wijkt jouw boek af van de inzending hierboven.

Vakken

Ancien Régime - C09221

9221 Ancien Regime, eindtoets