Vakken
Engels
Frans
Duits
Spaans
Nederlands
Grieks
Portugees
Italiaans
Latijn
Japans
Biologie
Aardrijkskunde
Natuur- en scheikunde
Wiskunde, rekenen
Economie
Geschiedenis
Eigen methodes
Alle vakken
Home
›
Alle vakken
›
Eigen methodes
›
WO Natuur
› 100 Alles van NatuurOnderwijs Inzichtelijk
Helaas is de overhoormodule niet beschikbaar. Wel kun je deze lijst overhoren via StudyGo. Klik op 'Overhoren'
WO Natuur
, deel Alles
100 Alles van NatuurOnderwijs Inzichtelijk
Jaar 4 (hbo)
Link voor email / website
Link naar overhoring, zonder bewerk/reactiemogelijkheid (ELO)
Open met deze code de oefening in miniTeach
Twitter
Facebook
Google+
LinkedIn
Welke hoofdgroepen zijn er in het plantenrijk? = Wieren en algen, mossen, paardenstaarten, varens, zaadplanten Hoe worden de hoofdgroepen onderscheiden? = Door de bouw, voortplanting en karakteristieke kenmerken Wat is het kenmerk in elke plantengroep? = Bladgroen Wat zijn de kenmerken van wieren en algen? = Meest eenvoudige bouw, geen wortels, stengels en bladeren Wat zijn eencellige wieren? = Algen, alleen met de microscoop zichtbaar Wat zijn boomalgen? = Ze zijn ééncellig, leven in een vochtige omgeving Wat kenmerkt meercellige wieren? = Ze hebben lange draden en bladachtige vormen Waaraan kun je goede waterkwaliteit herkennen? = Draadwier Welke zeewieren zijn er? = Blaaswier (bruin) en zeeslag (groen) Welke zoetwaterwieren zijn er? = Kranswieren en flap Waar is kranswier te vinden? = In schone sloten en plassen Wat is flap? = Draadvormig wier, is vooral te vinden in sloten bij overbemesting Welke soorten korstmossen zijn er? = Korst-, blad- en struikvormig Wat is een symbiose? = Samenlevingsvorm van alg en schimmel. KORSTMOS Wat is de functie van alf in symbiose? = Levert voedingsstoffen die een schimmel niet kan maken Wat is de functie van schimmel in symbiose? = Houdt vocht en mineralen vast en beschermt tegen uitdroging van de alg Wat is een natuurlijke graadmeting van de mate van luchtverontreiniging? = korstmossen (veel) Wat zijn de kenmerken van mossen? = Ze leven in vochtige omgevingen, hebben geen vaatbundels en wortels en hebben dunne eenvoudige blaadjes Wat is de ruststand? = Mossen lijken dood bij te weinig vocht, maar zijn dat niet Hoe planten mossen zich voort? = Door middel van sporendragers of sporenkapsels Wat zijn sporen? = Zij bevatten alleen erfelijk materiaal Wat zijn de kenmerken van paardenstaarten? = Ze hebben wortels, stengels, bladeren en houtachtig materiaal Wat is de functie van de wasachtige laag van paardenstaarten? = Beschermt tegen uitdroging en zit op de wortels, bladeren en stengels Wat doen de vaatbundels van paardenstaarten? = Transporteren water en voedingsstoffen, in stengels en bladeren Waaruit bestaan paardenstaarten? = Leden met kransen Wat is een veel voorkomende paardenstaart? = Heermoes, dat is te vinden in tuinen, bermen en slootkanten Wat is het kenmerk van varens? = Groeien uit een wortelstok, veernervige bladeren Wat zijn veernervige bladeren? = Bladeren die zijn vertakt in kleinere deelblaadjes Hoe komen varenbladeren uit de grond? = Ze komen opgerold uit de grond, aan de onderkant zitten sporendragers Wat zijn de kenmerken van zaadplanten? = Ze hebben een vaatbundel, wasachtige laag en houtachtige laag Wat doet de vaatbundel van zaadplanten? = Ze vervoeren water en voedingsstoffen Wat doet de wasachtige laag van zaadplanten? = Die beschermt tegen uitdrogen Wat doet de houtachtige stengel van zaadplanten? = Die zorgt voor stevigheid Wat zit er in de zaden van zaadplanten? = Een embryonaal plantje, na verspreiding barst de zaadhuid, embryo ontwikkelt zich tot kiemplantje Welke categorieën zaadplanten zijn er? = Naaktzadigen en bedektzadigen Wat kenmerkt naaktzadigen? = Ze hebben houtachtige schubben Wat zijn bedektzadigen? = Loofbomen, struiken en kruidachtige planten Hoe planten bedektzadigen zich voort? = Door bestuiving van bloemen, bevruchting in vruchtbeginsel en vrucht Wat zijn de groeivoorwaarden van planten? = Licht, koolstofdioxide, zuurstof, water, voedingszouten en warmte Wat doen de wortels van zaadplanten? = Ze verankeren in de grond, nemen water en voedingszouten, slaan reservevoedsel op voor uitloop Waarom nemen de wortels water op? = Voor fotosynthese en stevigheid Wat zijn voedingszouten? = In water opgeloste zouten Wat doen de stengels van zaadplanten? = Ze transport van water en voedingsstoffen door vaatbundels, dragen de bladeren, zorgen voor stevigheid en soms fotosynthese Waar bestaan de vaatbundels van zaadplanten uit? = Buisachtige cellen Wat zit er in de bastvaten? = Suiker, gaat naar buiten Wat zit er in de houtvaten? = Water en zouten, gaat naar binnen Wat is cambium? = Zit tussen de vaten en maakt nieuwe cellen aan Wat is de opbouw van de stengel zaadplanten? = Opperhuid met daarin steunweefsel (ribbels), schors met bastvaten, houtvaten, merg Wat doen de hoofd- en zijnerven van een blad? = Ze vervoeren water Welke soorten naaldbomen zijn er? = Spar, den, lariks Welke soorten loofbomen zijn er? = Eik/wilg en es/paardenkastanje Wat kenmerkt de eik/wilg? = Ze hebben een enkelvoudig blad Wat kenmerkt de es/paardenkastanje? = Ze hebben een meervoudig blad Wat is ongeslachtelijke voortplanting? = Een deel van de plant groeit uit tot een nieuwe plant Welke planten doen aan ongeslachtelijke voortplanting? = Bollen, knollen en uitlopers Wat zijn bollen? = Uien en tulpen Wat doen de bolrokken van bollen? = Slaan reservevoedsel op, verschrompelen daarna en bolvliezen beschermen de nieuwe bol Wat zijn klisters? = Nieuwe bollen, ontstaan door zijknoppen Welke soorten knollen zijn er? = Stengelknollen, wortelknollen en dicotyleknollen Wat gebeurt er met knollen in het voorjaar? = Dan sterft de stengelknop af en die wordt het reservevoedsel voor nieuwe knol Waar is het reservevoedsel in wortelknollen opgeslagen? = In de verdikte wortels Waar groeien nieuwe uitlopers? = In zijknoppen, pitten en ogen Wat zijn uitlopers? = Nieuwe scheuten gevormd door knoppen van kruidachtige planten Wat hebben uitlopers die onder de grond groeien? = Een wortel stok Hoe vind geslachtelijke voortplanting plaats? = Door versmelting van het mannelijke geslachtsdeel met het vrouwelijke Wat is het mannelijke geslachtsdeel? = Stuifmeel (meeldraden) Wat is het vrouwelijke geslachtsdeel? = Stamper Wat is de functie van de helmknop? = Produceert stuifmeelkorrels? Wat is de functie van de kroonbladeren? = Zitten aan de buitenkant, zijn soms fel gekleurd om opvallend te zijn voor bestuiving Wat is de functie van kelkbladeren? = Ze beschermen de knop Wat zijn lipbloemigen? = Daaraan zitten vervormde bladeren die een opstapje vormen voor insecten Wat zijn tweeslachtige bloemen? = Zij hebben een stamper en meeldraden Wat zijn eenhuizige bloemen? = Het mannetje en vrouwtje zitten aan één plant Wat zijn tweehuizige bloemen? = Mannetjes en vrouwtjes bloemen zitten aan aparte planten Wat is bestuiving? = Stuifmeel overbrengen naar de stempel Hoe vind insectenbestuiving plaats? = Stuifmeel of nectar is de voedingsbron van insecten, je herkent deze bloemen aan honingmerken Hoe herken je bloemen die door de wind bestoven worden? = Helmknoppen en stempel hangen buiten de bloem, veroorzaken hooikoorts Wat is zelfbestuiving? = Een bloem die zelf stuifmeel op de stamper brengt Hoe zien de kelk en kroonbladeren er uit bij insecten bestuiving? = Groot, aantrekkelijke kleur en geur, honingmerken Hoe zien de kelk en kroonbladeren er uit bij windbestuiving? = Klein, groen, onopvallend Hoe zien de helmknoppen er uit bij insectenbestuiving? = Ze zitten binnen de bloem op een strategisch plek Hoe zien de helmknoppen er uit bij windbestuiving? = Ze zitten buiten de bloem en zijn groot Hoe ziet stuifmeel er uit bij insectenbestuiving? = Kleverig, plat Hoe ziet stuifmeel er uit bij windbestuiving? = Glad, veel Hoe ziet de stempel er uit bij windbestuiving? = Zit buiten de bloem Hoe zien de honingkliertjes er uit bij insectenbestuiving? = Het zijn honingmerken Hoe zien honingkliertjes er uit bij windbestuiving? = Die zijn er niet Wat doen meervoudige katrollen? Veranderen niet alleen de richting, maar ook het gewicht 2 Hoe ziet de stempel er uit bij insectenbestuiving? = Zit binnen de bloem Wat zijn de stappen van bevruchting? = De stempel houdt stuifmeel vast, uit de stuifmeelkorrel groeit een buisje door de stempel en stijl naar het vruchtbeginsel, dringt door naar zaadbeginsel, versmelting, embryonaal plantje, zaadhuid, vruchtbeginsel groeit mee, ontkieming Hoe kan zaadverspreiding plaatsvinden? = Dit gebeurt door dieren, wind en de plant zelf Hoe kunnen dieren zaad verspreiden? = Door vruchten, zaden en weerhaakjes in vruchten Hoe kan de plant zelf zaad verspreiden? = Door wegschieten, rollen of stuiteren Wat gebeurt er met bloemen in de zomer? = Fotosynthese, bij droogte sluiten de huidmondjes overdag, veel insecten Wat gebeurt er met bloemen in de herfst? = Vruchten vormen zaden, bladeren vallen, één jarige planten gaan dood de rest in winterrust Wat gebeurt er met bloemen in de winter? = Knoppen aan bomen, naaldbomen krijgen smalle taaie blaadjes, fijnspar kantelt de naalden naar beneden Wat zijn bekende eencellige schimmels? = De gisten Waaruit bestaan meercellige schimmels? = Lange vertakte draden Wat is de opbouw van meercellige schimmels(behalve paddenstoel)? = Eenvoudige bouw met onopvallende vruchtlichamen/sporendragers Wat is de opbouw van meercellige schimmels opbouw zoals paddenstoel? = Complexere bouw met opvallende vruchtlichamen Wat zijn parasieten? = Halen voedsel uit levende organismen Wat zijn saprofyten? = Halen voedsel uit dode organismen en zorgt voor afbraak in de voedselkringloop Welke soorten paddenstoelen zijn er? = Plaatjeszwammen, buisjeszwammen, stuifzwammen Waar zitten de sporen van de paddenstoel? = Ze zitten in plaatjes, buisjes en luchtruimte Waar zit bladgroen? = In de bladeren Welke subgroepen hebben zaadplanten? = Naaktzadigen en bedektzadigen Bij welke hoofdgroep hoort korstmos? = Wieren Hoe nemen mossen water en voedingsstoffen op? = Via dunne eenvoudige blaadjes Wat doen mossen tegen uitdroging? = Ze groeien bij elkaar Wat is een sporendrager? = Een doosje waarin sporen gevormd worden, springen bij droog weer open Wat is de wortelstok van een paardenstaart? = Een ondergrondse stengel waaruit meerdere plantenstengels kunnen groeien met aan de top een eivormige sporendrager Waaruit bestaat een zaadje? = Een embryonaal plantje met voedsel voor de kiemperiode Hoe ontwikkelt een zaadje zich? = Kiemperiode barst zaadhuid open en ontwikkelt het embryonaal plantje zich tot kiemplantje met een wortel, stengel en bladeren Wat is kenmerkend aan een kruidachtige plant? = De stengel sterft na elk seizoen af Welke onderdelen hebben de meeste zaadplanten? = Bladeren, stengels en wortels Wat is de belangrijkste functie van bladeren? = Fotosynthese Waarom zijn bladeren groen? = Alle kleuren van het zonlicht worden geabsorbeerd, behalve groen Wat is er nodig voor fotosynthese? = Zonlicht, koolstofdioxide en water maken suikers en zuurstof Waar wordt de suiker uit fotosynthese voor gebruikt? = Als bouwstof voor de opbouw van eigen weefsels Hoe worden planten en dieren ingedeeld? = Op mate van verwantschap Waar worden hoofdgroepen op gebaseerd? = Grove kenmerken Waar worden soorten op gebaseerd? = Detailkenmerken Wat is de definitie van een "soort"? = Een groep planten of dieren waarvan een gezond mannelijk en vrouwelijk individu samen vruchtbare nakomelingen krijgen Wat zijn de classificatiegroepen van Linnaeus van groot naar klein? = Rijk, stam, onderstam, klasse, orde, familie, geslacht, soort Hoe wordt de soort weergegeven door Linnaeus, bijvoorbeeld Mus Musculus? = Eerst de geslachtsnaam en dan de soortnaam In welke twee grote groepen kan het dierenrijk worden verdeeld? = Gewervelde en ongewervelde dieren Wat hebben gewervelde wel en ongewervelde dieren niet? = Een inwendig skelet dat het lichaam vorm en stevigheid geeft Wat zijn geleedpotigen? = Beesten die zich voortbewegen met poten die voorzien zijn van gewrichten, zij hebben een uitwendig skelet ONGEWERFELD Waar aan kun je insecten herkennen? = Hun lijf bestaat uit drie delen: kop, borststuk en achterlijf. 6 poten en vaak vleugels die beide vastzitten aan het borststuk. Ze ademen met behulp van tracheeën ONGEWERFELD Waar aan kun je spinnen herkennen? = 8 poten en hun lijf bestaat uit twee delen, kop en borststuk vormen één geheel ONGEWERF. Waar aan kun je schaaldieren herkennen? = Leven in het water en ademen met kieuwen die zich aan hun poten bevinden ONGEWERFELD Waar aan kun je weekdieren herkennen? = Weke diertjes die zichzelf beschermen met een harde schelp ONGEWERFELD Waar aan kun je buikpotigen herkennen? = Weekdieren met een gespierde voet waarmee ze zich voortbewegen. Ze hebben ook een rasptong met kleine tandjes waarmee ze eten ONGEWERFELD Waar aan kun je tweekleppigen herkennen? = Weekdieren met een omhulsel dat uit twee scharnierende schelphelften bestaat. Ze hebben ook een gespierde voet waarmee ze zich in het zand kunnen graven ONGEWERFELD Waar aan kun je ringwormen herkennen? = Ze hebben een langwerpig lichaam dat bestaat uit vele ringen en geen hard skelet heeft ONGEWERFELD Waar aan kun je stekelhuidigen herkennen? = Ze hebben doorgaans een stekelig hard kalkskelet en een lichaam dat bestaat uit vijf identieke delen rond een centrale schijf (zeester) ONGEWERFELD Waar aan kun je beenvissen herkennen? = Ze hebben een skelet van hard beenmateriaal en een kieuwdeksel waarachter hun kieuwen schuilgaan. Gladde schubben GEWERFELD Wat zijn de kenmerken van vissen? = Leggen eieren. Ze hebben OF harde tandachtige schubben die aanvoelen als schuurpapier OF gladde overlappende schubben waarmee ze zich soepel kunnen bewegen. Koudbloedig. Halen adem door kieuwen GEWERFELD Hoe wordt een onbevrucht ei van een vis genoemd? = Kuid en het zaad heet hom Wat betekent koudbloedig? = Lichaamstemperatuur wisselt met die van de omgeving. Deze dieren hebben warmte nodig om energie te creëren. Wat betekent warmbloedig? = De lichaamstemperatuur is constant. Zij maken energie door verbranding. Wat zijn de kenmerken van amfibieën? = Leggen eieren. Dunne slijmerige huid. Halen adem via huid en volwassenen ook over longen en jongen ook over kieuwen. Koudbloedig. Gedaante verwisseling GEWERFELD Waar planten de meeste amfibieën zich voort? = In het water Wat zijn de kenmerken van reptielen? = Leggen eieren. Huid is bezet met hoornschubben. Koudbloedig. Longen. Één soort tand/kies GEWERFELD Wat zijn de kenmerken van vogels? = Leggen eieren. Hebben een verenkleed en vleugels. Warmbloedig. Longen. Snavel GEWERFELD Wat zijn de kenmerken van zoogdieren? = Levendbarend. Harige vacht. Warmbloedig. Longen. Verschillende soorten tanden. Zogen de jongen met melkklieren. GEWERFELD Hoe blijven de tanden van een knaagdier zo scherp? = Het tandmateriaal aan de buitenkant van de tanden (tandglazuur) is harder dan het materiaal aan de binnenkant (tandbeen). De binnenkant slijt sneller en zo blijven er scherpe punten over. GEWERFELD Wat is een habitat? = De plek waar een dier leeft en waar aan zijn primaire levensbehoeften kan worden voldaan Wat is één van de belangrijkste oorzaken voor het uitsterven van soorten? = Habitat vernietiging Welke aanpassing heeft een roofvogel? = Twee grote ogen aan de voorkant van zijn kop, om zijn prooi van afstand te kunnen zien en in te schatten hoe ver hij weg is. Wat is een zijlijnkanaal? = Een lijn bij vissen die verandering van druk in het water meet. Wat voor tanden hebben herbivoren? = Plooikiezen en snij- en hoektanden vaak alleen in de onderkaak Wat voor tanden hebben carnivoren? = Snijtanden(voortanden), hoektanden en knipkiezen Waarom zijn de vrouwtjes meestal minder kleurig dan de mannetjes? = Zodat ze onopvallend eieren kunnen uitbroeden Hoe zorgen waterdieren dat ze niet opvallen? = Veel hebben een zwarte bovenkant en een lichte onderkant Wat betekent “Mimicry”? = Twee of meer organismen die een oppervlakkige gelijkenis hebben zonder dat ze nauw verwant zijn (wesp-zweefvlieg) Voordeel voor de zweefvlieg: wordt vaak vermeden door roofdieren Wat zijn “nestvlieders”? = Kuikens die net uit het ei zijn gekomen die als snel kunnen lopen (weide vogels) Wat zijn “nestblijvers”? = Jongen die de eerste dagen volledig afhankelijk zijn van de ouders (hoog broeden) Wat zijn “feromonen”? = Lokgeuren die vrouwelijke muggen afscheiden voor de pering Waarom zingen vogels? = Om hun territorium af te bakenen en als signaal om vrouwen aan te trekken en andere mannetjes uit de buurt te houden (territoriumgedrag) Wat is natuurlijke selectie? = Uiterlijk en gedrag van soorten verandert voordurend, waardoor nieuwe soorten kunnen ontstaan Wat zijn de verschillende rangen bij mieren? = Koningin zorgt voor nakomelingen. Werksters verzamelen voedsel, zorgen voor jongen en nest. Soldaten verdedigen het nest tegen indringers Wat zijn de verschillende rangen bij bijen? = Koningen zorgt voor nakomelingen. Werksters verzamelen voedsel, zorgen voor jongen en nest. Darren zorgen voor bevruchting van de koningin Wat doet een vlaamse gaai in de winter? = Hij blijft in Nederland en maakt een wintervoorraad aan door eikels en andere zadel in de grond van het bos te stoppen Hoe vinden vogels hun nest weer terug na de wintertrek? = Ze volgen rivieren of kustlijnen of zijn in staat om zich te oriënteren op de zon en de sterren. Duiven schijnen aan de bovenkant van hun snavel een zintuig te hebben die het magnetisch veld van de aarde kan voelen. Wie vliegen in een V met de vogeltrek? = Ganzen, eenden en zwanen Wat is het voordeel van vliegen in een V? = Een vogel die achter een andere vogel vliegt, krijgt een extra lift doordat zijn voorganger een bepaalde luchtturbulentie veroorzaakt Waar staan spreeuwen om bekend? = Ze voegen zich op een aantal plekken samen tot grote voegen voordat ze wegtrekken. Hoe kan de wind zaad verspreiden? = Door een vrucht met parachute of zaaddoos leegschudden Wat gebeurt er met bloemen in de lente? = Windbestoven planten vormen bloemen, kruidachtigen vormen bovengrondse stengels/bladeren, voorjaarsbloemen gebruiken reservevoedsel Waar aan kun je holtedieren herkennen? = Ze hebben een symmetrisch lichaam met een centrale mond/anus die omgeven wordt door tentakels. Veel beschikken over netelcellen (miniharpoentjes waarmee ze hun prooien vangen) ONGEWERFELD Waar aan kun je kraakbeenvissen herkennen? = Ze hebben een skelet van zacht, flexibel kraakbeen en een serie kieuwspleten achter op hun kop GEWERFELD Wat zijn de primaire levensbehoeften van dieren? = Voedsel, water, beschutting, partner. Wat zijn vluchten? = Troepen samen vliegende vogels Wat is de paddentrek? = In het voorjaar trekken padden massaal naar sloten en vijvers om daar zich voor te planten. Het moet hiervoor minimaal 7 graden zijn. Hoe overwinteren lieveheersbeestjes? Tuinslakken? Vlinders? = L. overwinteren in groepsverband onder de grond. T. sluiten hun huis af met kalk. V. zoeken een warme plek onder dorre bladeren of in een schuur. Andere vlinders trekken weg of blijven hier waarbij alleen de eitjes/poppen overleven. Wat is een winterslaap? = Een hele diepe slaap waarbij lichaamsprocessen tot een minimum worden beperkt. In de herfst worden vetreserves opgebouwd, waarbij ze meer eten dan nodig is. Het nest, de vetlaag en de opgerolde houding zorgt voor zo veel mogelijk warmte›zo min mogelijk energie. De lichaamstemperatuur daalt tot enkele graden boven de omgevingstemperatuur. Wat doen eekhoorns tijdens de winterslaap? = Ze slapen veel in een nest van takjes en bladeren, maar houden hun lichaamstemperatuur constant. Ze worden in de winter een aantal keren wakker om te eten. In de herfst hebben ze voorraden aangelegd onder de grond Wat doen kikkers in de winterslaap? = Kruipen in de modder en vermijden daardoor de lage temperaturen Wat zijn kieuwen? = Ze bestaan uit veervormige, rijk doorbloede plaatjes die zijn gerangschikt langs een serie bogen. Tussen de kieuwbogen zitten kieuwspleten, waar water doorheen stroomt. Hoe ademt een stekelbaars? = Hij zuigt water aan door de mondholte te vergroten, terwijl hij zijn bek open en de kieuwdeksels dicht heeft. Daarna perst hij het water weer naar buiten langs de kieuwen en de kieuwdeksels door zijn bek te sluiten en de kieuwdeksels te openen en de mondholte te verkleinen. De kieuwen halen zuurstof uit het water en geven er afvalstoffen aan af. Waarom kunnen vissen niet ademen op het land? = De kieuwen verkleven dan. Palingen kunnen dit wel, omdat zij ook gebruik maken van huidademhaling, dit kan omdat ze geen schubben hebben. Hoe halen waterdiertjes adem? = Door kieuwen, huidademhaling, zuurstof uit de lucht Wat is een adembuis? = Een snorkel van de waterschorpioen waarmee hij verse lucht kan inademen terwijl hij zelf onder water blijft. Wat zijn zoolgangers? = Dieren die op hun hele voeten lopen (net als mensen) Wat zijn teengangers? = Dieren die op de onderkant van hun tenen lopen, waarbij de rest van hun voet de grond niet raakt (honden, katten, muizen, vogels, egels) (zooltjes!) Wat zijn hoefgangers? = Dieren die op hun poten één of twee harde hoeven aan de toppen van hun tenen hebben, waardoor ze erg snel kunnen bewegen. (paarden en reeën) Hoe halen insecten adem? = Via tracheeën, een stelsel dat bestaat uit een systeem van luchtbuisjes. Je ziet kleine gaatjes die zich kunnen openen en sluiten. Deze vertakken zich tot in de spieren. Waar zorgt de vorm van vleugels voor? = Voor een opwaartse kracht en voldoende snelheid. De lucht aan de bovenkant van de vleugel stroomt sneller dan aan de onderkant van de vleugel. Wat zorgt er voor dat vogels makkelijk kunnen vliegen? = Vorm van vleugels (bovenop boller) en aanpassingen van het lichaam. Veel botten zijn hol, lichte veren en een lichte snavel. Wat doen warmbloedige dieren (vogels en zoogdieren) als ze het te warm hebben? = Hijgen, zweten of ze stralen warmte uit door hun bloedvaten vlak onder hun huidoppervlak te verwijden. Wie koelen sneller af, kleine of grote warmbloedige dieren? = Kleine omdat ze in verhouding een relatief groot oppervlakte hebben (in vergelijking met de inhoud). Hierdoor moeten kleine dieren meer verbranden, dus meer eten. Wat is uitwendige bevruchting? = Eicellen worden buiten het lichaam bevrucht. Een groot aantal zaadcellen wordt aan het water afgegeven › meer kans op bevruchting. KAN DUS ALLEEN IN HET WATER Wat is ongeslachtelijke voortplanting? = De eicellen van het vrouwtje ontwikkelen zich zonder bevruchting tot volwassen klonen van zichzelf. Bij welke dieren wisselen geslachtelijke en ongeslachtelijke voortplanting zich af? = Bladluizen planten zich ongeslachtelijk voort in de lente en zomer, wanneer er veel voedsel beschikbaar is. Dit worden uitsluitend vrouwtjes. Op deze manier kan er heel snel een grote kolonie bladluizen ontstaan. In het najaar paren mannetjes en vrouwtjes en komt er een bevrucht eitje die de winter overleeft. Wat is het nadeel van ongeslachtelijke voortplanting? = Alle nakomelingen hebben dezelfde erfelijke eigenschappen als hun ouders. Door bijvoorbeeld een gevoeligheid voor een bepaalde ziekte kan in een korte periode de hele populatie het loodje leggen. Wat is het voordeel van ongeslachtelijke voortplanting? = Het is snel en efficiënt Hoe komen embryo’s van levendbarende dieren aan voedsel? = Via de placenta Hoe komen de embryo’s van eierbarende dieren aan voedsel? = Het eigeel. Via poriën in de eierschaal en de luchtkamer komt er zuurstof bij het embryo. Het water komt van het eiwit. Waar zorgen hagelsnoeren in het ei voor? = Die zorgen er voor dat de dooier op zijn plek blijft tijdens het draaien van eieren, zodat het embryo altijd op de warmste plek ligt als er wordt gebroed. Wat zijn larven? = Jonge dieren die in geen enkel opzicht op hun ouders lijken. Zij ondergaan een gedaanteverwisseling/metamorfose Wat is een volledige gedaante verwisseling? = Een plotselinge vormverandering: rups-vlinder. Wat is een onvolledige gedaante verwisseling? = Dieren vervellen wel, maar er vindt geen popstadium plaats dat een spectaculaire verandering laat zien. Waarom zitten padden op elkaar? = Er vindt dan geen paring plaats, omdat de eieren uitwendig worden bevrucht. Ze wachten samen op het moment totdat de eieren uit het vrouwtje kunnen komen, zodat de kans op bevruchting groter is. Wat doen zenuwen? = Sturen signalen tussen zintuigen, hersenen en hersenen, spieren Wat zijn zintuigzenuwen? = Brengen elektrische signalen van de zintuigen over naar je hersenen. Hersenen beslissen dan wat ze moeten doen Wat zijn bewegingszenuwen? = Na de beslissing sturen ze elektrische signalen naar de spieren Wat is filtering? = Hersenen reageren niet op onbelangrijke prikkels › mensen die bij een snelweg wonen horen dat op een gegeven moment niet meer. Wat is een pupilreflex? = Als er teveel licht op je oog valt, wordt de pupil kleiner om overbelasting te voorkomen.›‹ Wat doen de kegeltjes in je oog? = Kleuren opvangen Wat is de gele vlek? = De plek op je netvlies waar een grote concentratie kegeltjes dichtbij elkaar te vinden is Wat doen de staafjes in je oog? = Lichtsterkte opvangen, je ziet dus alleen zwart-grijstinten-wit. In het donker zie je alleen deze tinten omdat de staafjes minder licht nodig hebben om geprikkeld te worden. Uit welke drie delen bestaat het gehoor? = Uitwendig oor, middenoor, binnenoor. Waaruit bestaat het uitwendig oor? = Oorschelp, gehoorgang en trommelvlies Hoe beweegd geluid? = Geluid wordt door de oorschelp naar de gehoorgang geleid en brengt het trommelvlies tot trilling. Oorsmeer zorgt voor het soepel houden van het trommelvlies. Waaruit bestaat het middenoor? = Trommelholte met drie gehoorbeentjes: hamer, aambeeld en stijgbeugel. Dit zijn kleine botjes die trilling versterken en de trilling overbrengen van het trommelvlies naar het binnenoor Waaruit bestaat het binnenoor? = Slakkenhuis, hierin zitten de zintuigcellen. Ze dienen voor het omvormen van trillingen in elektrische signalen die via de gehoorzenuw naar de hersenen gaan. Waar worden hoge en lage tonen opgevangen in je gehoor? = Hoge tonen prikkelen zintuigcellen aan het begin van de spiraalvormige gang, lagere tonen dringen verder door in het slakkenhuis. Waaruit bestaat het evenwichtsorgaan? = Bestaat uit drie halfcirkelvormige kanalen die loodrecht op elkaar staan. Elk kanaal staat voor één dimensies. De kanalen zijn gevuld met vloeistof en in de wand zit een haar et een steentje er aan. Hoe komt het dat je duizelig wordt na lang draaien? = Het water in de kanalen blijft nog even bewegen, dit sturen ze naar de hersenen. Tegelijkertijd weten de hersenen dat je stil staat, door deze verwarring wordt je duizelig. Hoe kan het dat je wagenziek/zeeziek wordt? = Je evenwichtsorgaan raakt ontregeld door onregelmatige bewegingen Welke smaken kunnen we onderscheiden? = Zoet, zout, zuur, bitter en umami(hartig). Hoeveel geuren kunnen we onderscheiden? = 350 Wat zijn de draagbalken van je lichaam? = Wervelkolom, schouderkolom, bekken en de pijpbeenderen in je armen en benen. Waarom heeft de wervelkolom een S vorm? = Het zorgt er voor dat je zwaartepunt van je bovenlichaam precies boven je bekken en benen komt te liggen. Hoe zien pijpbeenderen er uit? = Aan de uiteinden een flinke knobbel in het midden zijn ze heel dun. De uiteinden zijn gevuld met een groot aantal beenbalkjes, het tussenstuk is een soort buis. Welke functies hebben je botten? = Zorgen voor stevigheid en bewegingsmogelijkheid (daarom zijn ze niet te zwaar) Welke “botten” beschermen een aantal vitale organen? = Schedel, ribbenkast en wervelkolom Waaruit bestaat de ribbenkast? = Ribben, wervels en borstbeen. Wat is het borstbeen? = Het rechte stukje aan de voorkant van de ribbenkast, beschermt het hart en de longen Wat is de aangezichtsschedel? = Beschermt de ogen, het gehoor en het evenwichtsorganen. De laatste twee liggen diep verankerd in het schedelbot. Wat is het scharniergewricht? = Beweegt één kant op (elleboog) Wat is het kogelgewricht? = Één gewricht is kogelvormig, de ander komvormig. Draaibeweging in alle richtingen (schouder, heup) Wat is een zadelgewricht? = Beweging in twee richtingen (duim) Wat zijn antagonisten? = Spieren die voorkomen rondom een gewricht en vastzitten aan botten, waarbij één de buigspier is en de ander de trekspier. Welke 4 fasen zijn er in de spijsvertering? = 1. Kleinmaken van voedsel 2. Splitsen van voedsel in afzonderlijke bouwstenen 3. Opname van voeddingsstoffen in het lichaam 4. Verwijderen van onverteerbare voedselresten Hoe wordt het voedsel kleingemaakt? = Door het kauwen Waar zijn snijtanden voor? = Daarmee kun je een stuk van een voedingsmiddel afbijten (mes) Waar zijn hoektanden voor? = Vlees scheuren Waar zijn kiezen voor? = Voedsel pletten en vermalen Wat is een valse kies? = Zit vlak achter een hoektand, achterin zitten de “echte kiezen” Wat doet je huig als je slikt? = Hij gaat omhoog en sluit de neusholte af. Het strottenhoofdklepje sluit de luchtpijp af Welke hulpstoffen zijn nodig om voedsel te splitsen? = Enzymen, zij zijn in staat om andere stoffen in stukken te knippen tot hun bouwstenen Waar worden enzymen aangemaakt? = Speekselklieren, maag, alvleesklier en dunne darm Wat doen enzymen uit de speekselklieren? = Koolhydraten splitsen Wat doen enzymen uit de maag? = Koolhydraten splitsen of eiwitten splitsen Wat doen enzymen uit de alvleesklier en dunne darm? = Koolhydraten, eiwitten of vetten splitsen Wat is de maagportier? = Een kringspier die het voedsel beetje bij beetje doorlaat naar de twaalfvingerige darm Waarom heet de twaalfvingerige darm zo? = Hij is twaalf vinger breedtes lang Wat helpt bij de splitsing van vet? = Gal wordt afgescheiden bij de twaalfvingerige darm Waar wordt gal aangemaakt en opgeslagen? = Aangemaakt in de lever en opgeslagen in de galblaas (hangt onder de lever) Hoe worden bouwstenen opgenomen? = In het bloed via de haarvaten in de dunne darm Wat doet de dikke darm met de bouwstenen? = Het overtollige water wordt onttrokken van de spijsbrij, waardoor de ontlasting een vaste vorm krijgt. Bij diarree is de werking van de dikke darm ontregeld. Wat zit er in de ontlasting? = Onverteerbare voedselresten en afvalstoffen van het lichaam. Wordt opgeslagen in de endeldarm In welke categorieën zijn voedingsstoffen te verdelen? = Bouwstoffen, brandstoffen en hulpstoffen Waar zijn bouwstoffen voor nodig? = Voor groei, onderhoud en herstel van het lichaam. Belangrijke zijn: water, eiwitten en mineralen Waar zijn brandstoffen voor nodig? = Voor verbranding en dus het leveren van energie. Belangrijke zijn: koolhydraten, vetten en eiwitten Wat betekent verbranding? = Brandstoffen worden gesplitst en verbonden met zuurstof, daarbij komt energie vrij Waar zijn hulpstoffen voor nodig? = Goed functioneren van lichaamsprocessen. Belangrijke zijn: vitamines en mineralen (voedingsvezels ook) Wat zijn voedingsvezels? = Draagt niet bij aan de waarde van voeding, maar zorgen voor een snelle afvoer van schadelijke stoffen uit de darmen. Vooral in groente en fruit Wat is een welvaartsziekte? = Overgewicht. Doordat er genoeg eten is Wat is aderverkalking? = Dicht geslibte bloedvaten waar weinig of geen bloed meer door heen kan stromen. Hierdoor kunnen organen langzaam afsterven Wat kun je doen om gaatjes te voorkomen? = Minder vaak tussendoortjes eten, tanden goed poetsen om tandplak te verwijderen, poetsen met fluoridetandpasta, fluoride maakt het glazuur harder Wat is het gevaar van hoge bloeddruk? = Knappen van bloedvaatjes, waardoor organen kunnen worden beschadigd Welke organen worden beschadigd door overmatig alcoholgebruik? = Maag, alvleesklier en lever Wat is het doel van de schijf van vijf? = Preventie van welvaartsziekten en zorgen dat mensen voldoende voedingsstoffen binnen krijgen Waarom verschilt de grote van schijven in de schijf van vijf? = Dit geeft de hoeveelheid aan van voedingsmiddelen per productgroep Waar zitten groente en fruit bij de schijf van vijf? = Vitamines, mineralen en vezels Waar zitten brood, pastapeulvruchten bij de schijf van vijf? = koolhydraten Waar zit zuivel, vlees, vis bij de schijf van vijf? = Eiwitten Waar zit thee in de schijf van vijf? = Vocht Waar zit boter in de schijf van vijf? = vet Hoe gaat het ademhalingsstelsel? = Via neus en mond komt lucht terecht in de luchtpijp, deze vertakt zich in twee delen (de bronchiën), de vertakkingen eindigen in kleine longblaasjes (de inhoud van de longen) Wat doen de longblaasjes? = Ze nemen zuurstof op en scheiden koolstofdioxide af Wat gebeurt er als je inademt? = De tussenribspieren tillen je ribben naar voren en omhoog en de middenrif trekt zich samen. Waarom heb je de hik? = De zenuw naar je middenrif is overprikkeld. Als de stemspleet hierbij plotseling dichtklapt op het moment dat je inademt ontstaat het hikgeluid Waarom nies je? = Bij verkoudheid raken de slijmvliezen geïrriteerd en scheiden meer slijm af. De pijnzintuigen in de luchtwegen nemen dit waar, daardoor ga je niezen. Waarom hoest je? = Als er een stukje voedsel in de luchtpijp komt om dit weer te verwijderen en dezelfde reden als nies. Waarom is bloed rood? = In rode bloedcellen zit een roodeiwit: hemoglobine, daarin zit ijzer zodat zuurstof getransporteerd kan worden. Wat doen witte bloedcellen? = Bacteriën onschadelijk maken of antistoffen aanmaken Wat doen bloedplaatjes? = Stollen bloed Hoe komt het dat bloed stroomt? = Door de pompwerking van je hart Wat zijn slagaders? = Bloedvaten die het bloed van het hart afvoeren en waarin de hartslag nog gevoeld kan worden. Wat zijn aders? = Bloedvaten die het bloed terugbrengen naar het hart Wat zijn haarvaten? = De kleine verbindingswegen tussen slagaders en aders. Er kan één rode bloedcel tegelijk doorheen Wat is de dubbele bloedsomloop? = De ene helft van het lichaam zorgt voor bloed van de longen, de andere helft zorgt er voor dat het zuurstofrijke bloed dat van de longen komt via het hart naar de rest van het lichaam wordt gebracht Hoe gaat het bloed vanuit het hart? = Rechterkant van het hart pompt zuurstofarm bloed via longslagader naar longen, het zuurstofrijke bloed gaat via de longader naar de linkerkant van het hart. De linkerkant van het hart pompt het zuurstofrijke bloed via de aorta (lichaamsslagader) naar de rest van het lichaam. Vanuit de organen is het bloed weer zuurstofarm (bevat dus alleen koolstofdioxide) en gaat via de holle ader naar de rechterkant van het hart Wat is de aorta? = In de aorta zitten alle slagaders van organen, zodat organen zuurstof ontvangen Waarom wordt je ademhaling en hartslag versneld bij inspanning? = Je hebt meer zuurstof nodig en de zuurstof moet sneller van je longen in je spieren terecht komen Wat doen zaadblaasjes? = Ze produceren samen met de prostaat vloeistof dat het zaad verdunt bij zaadlozing. Dit heeft als functie dat het zaad goed kan bewegen en het voorziet het van voedingsstoffen Wat doen de zaadballen? = Zaad produceren Wat doen de bijballen? = Zaad opslaan Hoe lang leeft een eicel na de eisprong? = Max 24 uur Hoeveel eicellen zijn er aanwezig in de eierstokken? = 300.000-400.000 Wat is een eisprong/ovulatie? = Één eicel komt uit de eierstokken Hoelang blijft een zaadcel leven in het lichaam van een vrouw? = 2-3 dagen Waar begint de bevruchting plaats? = Bij een van de eileiders vlakbij een eierstok Wanneer noem je een kind een foetus? = Na twee maanden, daarvoor een embryo Hoe krijgt het kind voeding en zuurstof? = Via de placenta Hoe geeft het kind afvalstoffen en koolstofdioxide af? = Aan de placenta Wanneer zijn kinderen zich bewust van sekse? = 2-4 jaar Wanneer beginnen verliefdheden een rol te spelen bij kinderen? = Tussen 6-8 jaar Wanneer wordt de seksuele voorkeur verkend? = Tussen 8-10 jaar Wat zijn biotische factoren? = Levende organismen Wat zijn abiotische factoren? = Levensloze natuur Wat is een ecosysteem? = Samenhang tussen biotische en abiotische factoren in een bepaald gebied Wat doet ecologie? = Houdt zich bezig met de wisselwerking van het ecosysteem Wat is een voedselketen? = Een keten van eten en gegeten worden Hoe ziet de voedselketen er uit? = Plant (producent) › planteneter (consument) › vleeseter (concument) Wat is een toppredator? = Een dier dat de laatste(vierde!) schakel is in de voedselketen (uil) Wat is een voedselweb? = Een ingewikkeld netwerk met onderling geschakelde voedselketens Wat is een voedselpiramide? = Hierin wordt de voedselverdeling in een ecosysteem weergegeven met onderaan de producenten, daarboven de planteneters, dan de vleeseters en daarna de toppredatoren Gaat er in een ecosysteem energie verloren? = Ja, de planten verbruiken zelf ook energie om te groeien. De planten eters eten ook niet alle delen van de plant, dus daarbij gaat ook nog energie verloren. En niet alles wordt verteerd. Wat geven reducenten aan producenten in de voedselkringloop? = Reducenten laten koolstofdioxide, water en voedingszouten die de planten weer op kunnen nemen Wat is humus? = Afgebroken natuurlijk afval vermengt met gronddeeltjes, dit wordt door de regen steeds verder de grond in gelaten, zodat ook diepere planten wortels voedingsstoffen kunnen opnemen. Wat is een populatie? = Een groep planten of dieren van dezelfde soort in een bepaald gebied Wat is een stabiel ecosysteem? = Als de veranderingen van het ecosysteem en de grootte van populaties binnen bepaalde grenzen blijven schommelen Waarom wisselt een populatie? = Door de mate waarin de primaire levensbehoeften kan worden voorzien Wat zijn pioniersplanten? = Planten die leven in barre omstandigheden Hoe ontstaat een loofbos? = Pioniersplanten, kruidachtige planten, struiken, bomen Wat is een eindstadium? = Het punt dat een ecosysteem niet veel meer verandert. Hoe kan het dat het eindstadium niet wordt bereikt? = Natuurlijke oorzaken, zoals veel planteneters, bosbrand. Menselijke oorzaken, zoals baggeren van sloten, bomen kappen, wegenbouw, grasmaaien Wat is successie? = Het proces waarbij het ene levensgemeenschap de andere opvolgt totdat uiteindelijk een stabiel eindstadium ontstaat. Wat betekent milieu? = Leefomgeving Hoe ontstaat mestoverschot? = Doordat vee op een te kleine oppervlakte leeft Hoe ontstaat zure regen? = Het teveel aan mest komt in het grondwater en oppervlakte water door regen Welke dieren gaan als eerst dood bij zure regen? = Waterdieren die hun zuurstof uit het water halen of die ademen door de huid. Daarna waterdieren die zuurstof uit de lucht halen Waarmee kun je de waterkwaliteit testen? = Hoe meer verschillende soorten in het water, des te beter de kwaliteit Wanneer is er sprake van aantasting van de natuur? = Als water, bodem en lucht in natuurlijke gebieden er voor zorgen dat bepaalde organismen sterk achteruitgaan of sterven Wat is eilandvorming? = Stukken natuurgebied worden van elkaar verwijderd door verstedelijking, waardoor ze eilandjes worden in een zee van asfalt, steen, glas en mest Wat is biodiversiteit? = Het aantal verschillende soorten organismen Waarom hebben we een versterkt broeikaseffect? = Bij de verbranding van fossiele brandstoffen komt te veel koolstofdioxide vrij Wat is duurzame ontwikkeling? = De manier van denken waarbij we bij menselijke activiteiten rekening houden met de gevolgen voor de natuur en het milieu, waarbij ook de volgende generaties aan hun behoeften kunnen voorzien Wat is de ecologische/mondiale voetafdruk? = Staat voor de ruimte die we per persoon innemen op aarde, hiermee maak je de duurzaamheid van je levensstijl zichtbaar Wat is een molecuul? = Het kleinste deeltje van een stof dat nog alle eigenschappen heeft Wat doen moleculen in een vaste stof? = Ze bewegen niet veel en trekken elkaar sterk aan, waardoor ze bij elkaar blijven Wat doen moleculen in vloeistof? = Bewegen in alle richtingen en zitten de deeltjes minder dicht op elkaar, kunnen elkaar minder sterk aantrekken en hebben geen vaste plaats Wat doen moleculen in een gas? = Ze bewegen in alle richtingen, geen onderlinge aantrekkingskracht, verdelen zich over de ruimte Wat zijn aggregatietoestanden? = Verschijningsvormen (vast, vloeibaar, gasvorming) Hoe zorg je dat moleculen sneller bewegen? = Temperatuur of druk verhogen. De moleculen komen verder uit elkaar te staan en de dichtheid van de stof neemt af Uit hoeveel moleculen bestaat een zuivere vaste stof? = Één Welke temperatuur is het smeltpunt? = Één bepaalde temperatuur waarbij zuivere vaste stof vloeibaar wordt, bij normale luchtdruk Wat is verdamping? = Bij elke temperatuur van een vaste stof kunnen deeltjes aan een vloeistof ontsnappen en in de gasvormige toestand overgaan Wat zijn vluchtige stoffen? = Stoffen die verdampen bij een relatief lage temperatuur Wat is het kookpunt? = De hoogte temperatuur die een vloeistof kan bereiken. Dus niet waarbij vloeistof verdampt! (is afhankelijk van de luchtdruk, hoe hoger de luchtdruk hoe later het kookpunt) Wat gebeurt er vanaf het kookpunt? = Alle vloeistof gaat over in gasvorm Wat is sublimatie? = Moleculen gaan rechtstreeks van de vaste vorm over in de gasvormige toestand. Dit zorgt er voor dat je sommige vaste stoffen kunt ruiken Wat is condenseren? = Gas gaat over in een vloeibare vorm doordat het afkoelt Wat is het stollingspunt? = De moleculen van een vloeistof gaan een eigen plaats innemen en vormen een stevige structuur Wat is desublimatie? = Een gas die de vloeibare fase over gaat en direct over gaat in een vaste vorm Wat is rijp? = Als er een wit ijslaagje ontstaat bij desublimatie Wat zijn de belangrijkste eigenschappen van water? = Oplosmiddel, opwaartse kracht, oppervlakte spanning Wat is een mengsel? = Twee of meer stoffen zijn met elkaar vermengd zonder dat daarbij een chemische reactie ontstaat Soorten mengsels: = twee vaste stoffen, Twee gassen, twee vloeistoffen en een vaste stof en een vloeistof Wat is een oplossing? = Een mengsel waarbij er altijd een vloeistof is waarin een gas, een andere vloeistof of een vaste stof is opgelost Wat is een emulsie? = Een schijnmengsel. In melkt lijkt het dat water en vet vermengd zijn Wat is een emulgator? = Die kan vet in uiterst fijne druppeltjes verdelen, waardoor het in de waterige substantie kan blijven zweven. (Gal doet dit in het lichaam) Wat is oppervlakte spanning? = De watermoleculen trekken elkaar aan in een druppel, daarom is een druppel rond en daarom stroomt een glas niet direct over Wat is een magnetisch veld? = Een bepaald gebied waarbinnen de onzichtbare magnetische kracht werkt Wat is statische elektriciteit? = Het materiaal blijft langere tijd geladen en de geladen deeltjes stromen niet weg Wat zijn atomen? = Bestaan uit een positief geladen kern met daaromheen negatief geladen elektronen. Atomen zitten in moleculen Hoe ontstaat onweer? = Door luchtstromen worden ijskristallen en waterdruppels langs elkaar gewreven waardoor ze een elektrische lading krijgen. Om de lading ongedaan te maken springt er een bliksemflits van de ene naar de andere kant van de wolk, soms gebeurt dit via de aarde Waarin kan elektrische energie omgezet worden? = Warmte, licht, beweging en geluid Hoe wordt de richting van stroom aangegeven? = Van pluspool naar minpool van de batterij, eigenlijk stroomt het andersom Wat is een isolator? = Materiaal dat niet of nauwelijks stroom door laat Hoe ontstaat kortsluiting? = Als de koperdraden ergens in de stroomkring onderling contact maken Wat is serieschakeling? = Een snoer loopt in één grote lus van de ene pool van het stopcontact naar het andere pool van het stopcontact met daartussen meerdere lampjes. Is één lampje kapot of niet goed aangedraaid, dan doet geen enkel lampje het Wat is parallelschakeling? = Elk lampje is afzonderlijk met de spanningsbron verbonden. Als één lampje los zit, brandt de andere nog wel. Hoe kun je testen of een batterij nog vol is? = Door een voltmeter Hoe ontstaat geluid? = Doordat een geluidsbron trillingen veroorzaakt Wat is nodig voor de verplaatsing van geluid? = Een stof: lucht, vloeistoffen en vaste stoffen. Wat is geluidsnelheid? = De snelheid waarmee geluidstrillingen worden doorgegeven Waarom kunnen dolfijnen over honderden kilometers afstanden met elkaar communiceren? = De geluidssnelheid is heel hoog Wat gebeurt er als je een gitaarsnaar harder aandraait? = De toon wordt hoger Wat is frequentie? = Het aantal trillingen dat een geluidsbron per seconde maakt (toonhoogte) Hoe wordt fequentie uitgedrukt? = In hertz (Hz) Wat is een ultrasoon? = Alle geluiden met een hogere fequentie van 20.000 Hz en die wij dus niet kunnen horen Wat is het dopplereffect? = Als een ambulance voorbij rijdt lijken de tonen hoger als de auto dichterbij komt, als de auto verder weggaat lijken de tonen lager Wat is een klankkleur? = Een specifiek golfpatroon van geluidstrillingen. Wordt bepaald door de wijze waarop de lucht in trilling wordt gebracht en de eigenschappen van het instrument Wat is resoneren? = Het meetrillen van de lucht met dezelfde toonhoogte als de oorspronkelijke geluidstrillingen Wat kan er gebeuren als geluid een voorwerp tegen komt? = Het geluid kan worden doorgelaten, geabsorbeerd en weerkaatst worden Welke materialen absorberen geluid? = Met een onregelmatig oppervalk: gordijnen en tapijt. Hebben een geluiddempende werking Welke materialen weerkaatsen het geluid? = Gladde en harde materialen: badkamer. Vleermuizen gebruiken dit voor hun prooi Wat zijn lichtbronnen? = Alle voorwerpen die zelf licht produceren Wat is een indirecte lichtbron? = Als de weerkaatsing zo sterk is op bepaalde objecten dat het lijkt dat het object zelf een lichtbron is, zoals de maan en het bioscoopscherm Wat kan er gebeuren als licht een voorwerp tegen komt? = Licht kan weerkaatst of geabsorbeerd worden of er door heen gaan Wanneer noemen we iets doorzichtig? = Als bijna al het licht door een voorwerp heen kan gaan Wanneer noemen we iets doorschijnend? = Een voorwerp dat wel een beetje licht doorlaat, maar niet alles Wat is een schaduw? = De afwezigheid van licht Wat is de kernschaduw? = Hier wordt al het licht tegengehouden Wat is de bijschaduw? = Er komt een beetje licht in de schaduw (bijvoorbeeld bij de rand van je hand) Wat is verstrooiing van licht? = De lichtstraal wordt in meerdere richtingen teruggekaatst Wat is breking? = Verandering van lichtstralen als licht van de ene doorzichtige stof naar een andere doorzichtige stof gaat (een rietje dat schuin in een glas water staat) Wat doen bolle lenzen? = Objecten vergroten Wat is het brandpunt? = Het punt waarbij alle lichtstralen samen komen bij een bolle lens Wat doet een holle lens? = Lichtstralen uitspreiden, hierdoor lijken objecten kleiner Welke bril hebben verziende mensen nodig? = Bolle lens, hierdoor komt het brandpunt niet meer achter het netvlies, maar er op Welke bril hebben bijziende mensen nodig? = Holle lens, zodat het brandpunt niet meer voor het netvlies ligt, maar er op Wat zijn de primaire lichtkleuren? = Rood blauw en groen. Dit komt door de drie soorten kegeltjes. Wat zijn de secundaire lichtkleuren? = Geel, cyaan en magenta Wat is een structuur? = Een unieke combinatie van vormen, materialen en verbindingen in relatie tot functie Wat is een interne kracht van een constructie? = Het eigen gewicht Wat is een externe kracht van een constructie? = Een storm Wat is transporteren? = Bewegingsactiviteit om mensen, materialen en energie van de ene plaats naar de andere te brengen. Hierbij worden vervoersmiddelen en transportwegen gebruikt Wat is produceren? = De activiteit waarbij materialen worden omgezet in bruikbare producten. Wat is communicatie? = Het vervoeren van informatie Wat is een materiaal? = De stof waarvan een voorwerp is gemaakt Wat zijn kunstmatige materialen? = Die kunnen alleen maar worden verkregen door een grondstof te bewerken (plastic, glas) Wat is een legering? = Een metaalmengsel Wat is een profiel (bij techniek)? = De verschillende mogelijke vormen van een materiaal (buis, vierkantsprofiel) Wat is chemische energie? = Als de energie is opgeslagen in een brandstof (aardolie, voeding, kaarsvet) Wat is wrijving? = Ontstaat wanneer verschillende machineonderdelen ten opzichte van elkaar bewegen Hoe wordt elektrische energie omgezet in warmte? = Verwarmingselement Hoe wordt chemische energie omgezet in warmte? = Verbranding Hoe wordt bewegingsenergie omgezet in warmte? = Wrijving Hoe wordt elektrische energie omgezet in licht? = Gloeidraad of gas/damp (TL-buis) Hoe wordt chemische energie omgezet in licht? = Verbranding Hoe wordt bewegingsenergie omgezet in licht? = Via een dynamo omgezet in elektrische energie Hoe wordt elektrische energie omgezet in beweging? = Elektromotor (daarin zit een elektrische draadspoel en een vaste hoefijzermagneet) Hoe wordt chemische energie omgezet in beweging? = Verbrandingsmotor Hoe wordt bewegingsenergie omgezet in beweging? = Beweging naar beweging door bijv. tandwielen, zoals een watermolen Waaruit bestaan hefbomen? = Uit een draai en een steun punt Hoe brengt een hefboom beweging over? = Een rechtlijnige beweging naar een rechtlijnige beweging Wat is een primaire hefboom? = Wip en tang. Het draaipunt zit tussen de kracht en de weerstand Wat is een secundaire hefboom? = Kruiwagen en notenkraker. De weerstand zit in het midden Wat is een tertiaire hefboom? = Hengel en pincet. De kracht zit tussen het draaipunt en de weerstand Wat is een pneumatisch systeem? = De kracht van samengeperste lucht wordt gebruikt om iets te laten bewegen Wat is een hydraulisch systeem? = De kracht van een vloeistof onder grote druk wordt gebruikt om iets te laten bewegen Wat doet een enkelvoudig katrol? = Verandert alleen de richting Wat doen meervoudige katrollen? = verandert richting en gewicht Wat is directe overbrenging bij tandwielen? = Tandwielen zitten direct tegen elkaar aan Wat is een indirecte overbrenging? = Tandwielen die met elkaar zijn verbonden door bijvoorbeeld een ketting Hoe kunnen tandwielen de snelheid van een draaiende beweging vergroten/verkleinen? = Door een verschil in grootte. Bij een groottandwiel bij de trappers en een kleine bij het wiel, hoef je minder vaak te trappen Hoe ga je van een ronddraaiende beweging naar een rechtlijnige? = Waterput/kurkentrekker met armpjes Hoe ga je van een ronddraaiende beweging naar een ronddraaiende? = Tandwielen Hoe ga je van een rechtlijnige beweging naar een rechtlijnige? = Hefbomen, hydraulische en pneumatische systemen, katrollen Hoe ga je van een rechtlijnige naar een ronddraaiende beweging? = Door middel van een windas, gewicht hangt daaraan waardoor wijzers gaan draaien Wat is het weer? = De toestand van de atmosfeer op een bepaald moment op een bepaalde plek Wat is de atmosfeer? = Een gasvormig omhulsel van de aarde die bestaat uit meerdere lagen Wat is de troposfeer? = Zit het dichtst bij de aarde, hierin bewegen lucht en waterdamp. De energie van de zon en de draaiing van de aarde houden de lucht en het water voortdurend in beweging en dit zorgt voor veranderlijk weer. Wat gebeurt er met de straling van de zon? = Een deel wordt afgestoten door de atmosfeer en een deel bereikt het aardoppervlak/water Wat kan er voor zorgen dat de straling van de zon minder warmte oplevert? = Water absorbeert de warmte van zonlicht, waardoor het in de omgeving van water minder warm is. In de woestijn wordt het met hetzelfde aantal zonlicht stukken warmer Hoogdrukgebied is meestal = mooi weer lagedrukgebied(depressie) is meestal = slecht weer Wat is wind? = Luchtdruk verplaatsing. De stroming van hogedrukgebied, naar een lagedrukgebied Wat zijn isobaren? = Lijnen waarin punten met dezelfde luchtdruk zijn verbonden Hoe meet je windsnelheid? = Anemometer Op welke schaal is windkracht te meten? = Beaufort Wat is windrichting? = Waar de wind vandaan komt Hoe ziet een cumuluswolk er uit? = Dikke donzige stapelwolken koufront Hoe ziet een stratuswolk er uit? = Laaghangende platte bewolking warmtefront, maar eerst een cirruswolk Hoe ziet een cirruswolk er uit? = Hoge sluierachtige bewolking warmtefront Wat is mist? = Wolken die op de grond liggen of er vlak boven hangen, zicht ‹1 km Wat is nevel? = Wolken die op de grond liggen of er vlak boven hangen, zicht 1-2 km Wat is een front? = De plek waarop twee luchtmassa’s met verschillende temperaturen elkaar ontmoeten Wat is een koufront? = Als een luchtmassa met koude lucht in een gebied met warme lucht arriveert Wat is een warmtefront? = Als een luchtmassa met warme lucht in een gebied met koude lucht arriveert Welke lucht is zwaarder? = Koude lucht, warme lucht gaat altijd omhoog Hoe ziet de waterkringloop er uit? = Regen › verdamping › wolk › condensatie › koufront › regen Hoe kan het dat het bij warm weer wel kan hagelen maar niet sneeuwen? = Sneeuw is lang onderweg, waardoor het ondertussen al smelt en regen wordt. Hagel valt sneller Wat is paksneeuw? = Sneeuw die er uit ziet als plukken watten, dit gebeurt als de onderste luchtlaag ongeveer 0˚C Wat is poedersneeuw? = Als het ook in de onderste luchtlaag vriest Hoe vormen hagelstenen zich? = In buienwolken, de bovenkant van de wolk is veel kouder dan de onderkant, hierdoor ontstaat streke op- en neergaande luchtstromingen Hoe ontstaat ijzel? = Wanneer de regendruppels terecht komen op een oppervlak dat zelf een temperatuur heeft onder het vriespunt Hoe ontstaat een regenboog? = Als zonnestralen direct door regen heen schijnen. Dit kun je alleen zien als de zon achter je staat en het voor je regent De aarde draait = om de zon De maan draait = om de aarde De aarde draait ook = om haar eigen as Waarop is een maand gebaseerd? = Op de lengte van de maansomloop Hoe ziet nieuwe maan er uit? = Bijna helemaal zwart Hoe ziet eerste kwartier er uit? = De rechterhelft van de maan is zichtbaar Hoe ziet laatste kwartier er uit? = De linkerhelft van de maan is zichtbaar Waarop is een jaar gebaseerd? = De tijd die de aarde nodig heeft om één keer rond de zon te draaien Wat is een seizoen? = Een periode van het jaar met een bepaald soort weer. Wordt veroorzaakt doordat de aarde gekanteld is ten opzichte van de zon. De ashelling wijst eigenlijk altijd naar het noorden Wanneer is er sprake van maansverduistering? = Als je ’s nachts de volle maan bij heldere hemel niet kunt zien (aarde tussen maan en zon) Wanneer is er sprake van zonsverduistering? = Als je overdag de zon bij heldere hemel niet kunt zien (maan tussen aarde en zon) Wat zijn de kenmerken van Mercurius? = Dichtst bij de zon. Geen atmosfeer. Veel kraters (lijkt op de maan) Wat zijn de kenmerken van Venus? = Dik wolkendek, extreem broeikaseffect, helderste planneet. Wat zijn de kenmerken van Mars? = Rood. Sporen van water Wat zijn de kenmerken van Jupiter? = Grootste. Veel manen. Gasbol met van binnen vloeistof. Reusachtige stormen Wat zijn de kenmerken van Saturnus? = Gasbol met vloeibare kern. Ringen met ijsbrokken en stenen. Veel manen Wat zijn de kenmerken van Uranus? = Ligt op zijn kant. Ringen (niet zo opvallend als Saturnus) Wat zijn de kenmerken van Neptunus? = Gasbol met vloeibare kern. Koud. Stormpatronen. Blauw Wat is de helderste ster aan de hemel? = Sirius (dus niet de poolster!) Wat is een sterrenbeeld? = Een groep sterren die dichtbij elkaar staan. ze kunnen worden verbonden op papier door middel van lijnen, er is dan een voorstelling van een mens, dier of voorwerp te zien.
Ingezonden op 18-01-2015 - 1760x bekeken.
Laatst bijgewerkt:
19-01-2015
.
Nog niet genoeg stemmen voor waardering: geef je mening!
voting system
1
2
3
4
5
Maak gratis account aan
Toon volledig menu
Door deze site te gebruiken, ga je akkoord met het gebruik van cookies voor analytische doeleinden, gepersonaliseerde inhoud en advertenties.
Meer informatie.
Overhoor en verbeter je talenkennis op woordjesleren.nl. De grootste verzameling van Franse, Engelse, Duitse en anderstalige oefeningen. Naast talen zijn ook andere vakken beschikbaar, zoals biologie, geschiedenis en aardrijkskunde!