Helaas is de overhoormodule niet beschikbaar. Wel kun je deze lijst overhoren via StudyGo. Klik op 'Overhoren'

tweede fase

5 ook hoofdstuk 6 Taalschat en Over taal alle opdrachten en de theorie

Jaar 1 (havo/vwo)

Taalschat 5.5

Opdracht 21
Discipline = het zich houden aan voorgeschreven regels
Emigreren = in een ander land gaan wonen
Experimenteren = proeven doen
Falen = tekortschieten
Opiniërend = met je mening anderen beïnvloeden
Pedagogiek = opvoedkunde
Promoten = reclame maken
Relativeren = inzien dat dingen betrekkelijk zijn
Techniek = weten hoe je iets maakt of doet
Vibreren = trillen
Opdracht 22
Absorberen = opnemen
Antiquair = handelaar in antiek
Beeldende = kunst kunst die werkt met afbeeldingen
Biomassa = organisch materiaal
Bizar = vreemd
Conservatief = behoudend
Cursus = reeks van lessen
Evalueren = nabespreken
Genetisch manipuleren = overplanten van een aantal erfelijke eigenschappen
Limiet = grens
Obstakel = hindernis
Parterre = beneden verdieping
Profiteur = iemand die op een minder nette manier anderen gebruikt
Signalement = persoonsbeschrijving
Synthetisch = kunstmatig vervaardigd
Teambuilding = streven naar hechte samenwerking
Territorium = grondgebied
Opdracht 23
Fiasco = mislukking
Ficus = vijgenboom/kamerplant
Fierljeppen = polsstokverspringen
Fiftyfifty = zo dat ieder de helft geeft of krijgt
Figurant = iemand die in een toneelstuk of film mee speelt zonder iets te hoeven zeggen
Filantroop = mensenvriend
Filatelie = het verzamelen van postzegels
Fileren = bot of graad verwijderen
Filistijnen = kapot, onbruikbaar
Opdracht 24
1 = juist	caissière – kèssière
2 = juist	chili con carne – sjielie kon karne
3 = onjuist	chinchilla – tsjinstjilla
4 = onjuist	piranha – piranha
5 = onjuist	pizzeria – piedseeria
6 = onjuist	powerliften – poowerliften
7 = juist	restaurant – restoorant
Theorie 
5.3 Het woordenboek gebruiken: klemtoon, uitspraak
In een woordenboek wordt aangegeven waar de klemtoon ligt. De manier waarop dat wordt gedaan, verschilt per woordenboek. In de moderne woordenboeken staat meestal een streepje onder de beklemtoonde lettergreep.
In oudere woordenboeken wordt de klemtoon als volgt aangegeven. Vóór of achter de beklemtoonde lettergreep staat het ‘-teken (klemtoonteken). De plaats kan per soort woordenboekverschillen. Je kunt de plaats van het klemtoonteken gemakkelijk even controleren door bij een ander woord te kijken, dat je wel kent. Als er geen streepje of klemtoonteken staat, ligt de klemtoon op de eerste lettergreep.
Voorbeeld 5
Automobiel – automo’biel – automobiel’
Etalage – eta’lage – etala’ge
Zuurkool – zuurkool – zuurkool 
Bij het laatste woord ontbreekt het klemtoonteken. De klemtoon ligt dus op de eerste lettergreep.
In een woordenboek kun je bij bijzondere woorden ook vinden hoe je ze uitspreekt. Het gaat dan meestal om woorden die afkomstig zijn uit een andere taal. Zo staat er achter e-mail: [zeg: iemeel].
Soms wordt er maar een deel van de uitspraak vermeld. Achter fabricage vind je in het ene woordenboek: [zeg: -zje] en in het andere: [zeg: -kaazje]. Je weet dan dat je moet zeggen: fabricazje – fabrikaazje. (e spreek je uit als van de).
Sommige woordenboeken bevatten een cd-rom waarop je ook de uitspraak kunt beluisteren.
Over taal 5.9
Opdracht 42
Lasagne, ijs, tiramisu, ciabetta, cannelloni
Opdracht 43
De rondvaartboot legde aan
Voor in het donker rijden zonder licht kan je een bekeuring krijgen.
Rekenen heb ik nooit gekund
Hij heeft dat op de tafel gelegd
De kat ligt
Aziza kende Sanders niet
Opdracht 44
Amber zit hoger dan mij
Zij schrok net zo erg als ik
Dit is voordeliger op de markt als in de winkel
De nieuwe trainer is een stuk strenger als dan de vorige
Dit gaat even lang mee als dat
Iedereen moest langer op zijn beurt wachten dan normaal
Dit was minstens zo goed gebruikt als dat
Theorie
9.1 Leenwoorden
In blok 3 heb je bij paragraaf 9 over taal gelezen dat wij ons alfabet hebben overgenomen van de Romeinen. Ook de meeste andere westerse talen hebben het Romeinse (of Latijnse) alfabet overgenomen.
Doordat deze talen heel verschillend klinken, is de spelling van de woorden natuurlijk ook anders.
Het Nederlands heeft niet alleen de lettertekens van een andere taal geleend, er zijn ook talloze woorden overgenomen, die soms een beetje zijn aangepast. Dat lenen van elkaar gaat vanzelf. Het gaat bovendien gemakkelijker als je vaak in contact komt met mensen die een andere taal spreken. Als je met andere omgaat, beïnvloed je elkaar nu eenmaal.
Zo hebben wij van de Fransen woorden geleend al controleur, plafond, journalist en chanson. In de achttiende eeuw was het heel ‘chic’ om Franse woorden te gebruiken. Kinderen uit de betere stand gingen naar de ‘Franse school’. 
Door de vele overeenkomsten tussen Duits en het Nederlands valt het vaak niet eens op dat een woord is overgenomen. Uit het Duits komen bijvoorbeeld hinderlaag, omleggen (neerschieten), smokkelen,en schlager.
De afgelopen vijftig jaar heeft het Engels talloze woorden geleverd op het gebied van tv, muziek, eetcultuur, technologie, kleding enzovoort. Daar zijn voorbeelden te over van zoals carport, soap, popcorn, jeans en e-mail.
Aan de andere kant heeft het Nederlands woorden geleend aan andere talen. Bijvoorbeeld het Franse woord digue (van dijk) of het Engelse pancake (van pannenkoek).
In de jaren zestig zijn veel werkzoekenden uit de landen rond de Middellandse Zee, zoals Italianen en Spanjaarden, met hun gezinnen naar Nederland getrokken. Deze ‘gastarbeiders’ brachten hun eigen eetgewoonten mee. Allerlei gerechten die toen nog ‘typisch Italiaans’ werden genoemd, worden tegenwoordig door de Nederlanders ook zeer gewaardeerd. Denk maar aan pizza.
9.2 Kennen en kunnen, liggen en leggen
Sommige woorden worden ook vaak door elkaar gehaald. Hier volgen er een paar:
Kennen (kende gekend) betekent: je weet wie het is of wat het moet doen.
Kunnen (kon, gekund) betekent: je hebt geleerd hoe je het moet doen.
Liggen (lag, gelegen) betekent: zich in liggende toestand (vlak, niet rechtop) bevinden.
Leggen (legde, gelegd) betekent: je geeft het ergens een plaats.
Voorbeeld 7
Ken jij de voetballer Reginald Faria?
Zijn broer kan aardig zeilen.
De dvd’s liggen op de kast.
Ik heb het bestek in de la gelegd.
9.3 Vergelijking: als en dan
Voorbeeld 8
Een rundvleeskroket is hier even duur als een bamibal.
Een sportfiets met veel versnellingen is meestal duurder dan een opoefiets.
Bij een gelijkheid schrijf je als.
Bij een ongelijkheid schrijf je dan.
Taalschat 6.5
Opdracht 18
Balanceren: zich in evenwicht houden.
Consumeren: eten/ drinken nuttigen.
Mega: zeer groot.
Suggereren: kleine verschillen aanbrengen.
Specialiseren: zich richten op 1 onderwerp.
Nuanceren: iemand op andere gedachten brengen zonder het direct te zeggen.
Opdracht 19
Articuleren: de woorden duidelijk uitspreken.
Auditief gehandicapte: slechthorende
Delicatesse: lekkernij
Kapitaal: zeer grote bedragen
Illegale: verboden
Farmaceutisch bedrijf: bedrijven die geneesmiddelen produceren.
Vaccins: medicijnen waarmee je ingeënt wordt.
Generatie: groep personen van ongeveer dezelfde generatie.
Actuele: dat wat op dit moment belangrijk is.
Magnaat: eigenaar met veel geld en invloed.
Speculeren: gokken
Fuseren: samengaan
Parlementariër: lid van volksvertegenwoordiging (2de kamer)
Opponent: tegenstander.
Criterium: norm.
Pilotproject: proefproject.
Beoogt: heeft tot doel.
Premie: te betalen bedrag.
Annulerings verzekering: verzekering die de kosten vergoedt als een reis niet doorgaat.
Staatsecretaris: onderminister.
Gespeend is: niet geschikt.
Diplomatieke gave: het talent om zaken handig en slim aan te pakken.
Seismograaf: aardbevingmeters.
Epicentrum: plaats in de aardkorst waar de aardbeving begint.
Opdracht 20
Begraven – begroef – begraven 
Bezwijken – bezweek – bezweken
Houwen – hiewen – gehouwen 
(loven) prijzen – prees – geprezen 
Schenden – schond – beschonden 
Slinken – slonk – geslonken 
Uitpluizen – ploos uit – uitgeplozen 
Verbieden – verbood – verboden
Verzwelgen – verzwolg – verzwolgen
Wrijven – wreef – gewreven
Zwerven – zwierf – gezworven
5.3 het woordenboek gebruiken: vervoeging klankveranderende werkwoorden; afkortingen
Je weet dat bij klankveranderde werkwoorden de klinker verandert in de verleden tijd (en soms ook bij het voltooid deelwoord).
In het woordenboek kun je opzoeken hoe je klankveranderende werkwoorden moet vervoegen. Bij bijvoorbeeld het werkwoord klinken staat:
Voorbeeld 4
Klin-ken [klonk, geklonken]
Klin-ken [klonk, h. (of heeft) geklonken]
Over taal 6.9
Opdracht 31
Adoreren – aanbidden
Reclameren – klagen 
Afpersen – chanteren
Uit elkaar nemen – demonteren 
Folteren – martelen
Desinfecteren – ontsmetten
Plaatsen – instaleren
Flink de waarheid zegen – iets inpeperen
Opdracht 32
Verklappen – bewaren
Invoeren – opheffen
Zuinig omgaan – verspillen
Afkoelen – opwarmen
Afkeuren – prijzen
Verzorgen – verwaarlozen
Afslaan – aannemen, aanvaarden
Opdracht 33
Bruin – brood – plank – gas – leiding – water – fiets – route – kaart – club – huis
9.1 synoniemen
Sommige woorden hebben (bijna) dezelfde betekenins. Bijvoorbeeld: beginnen – starten. We noemen ze synoniemen.
Veel synoniemen zijn in een ver verleden overgenomen uit het Frans (annuler) en aangepast aan het Nederlands taalsysteem (annuleren). Tegenwoordig nemen we veel woorden over uit het Engels/Amerikaans: to cancel – cancelen.
Als je een tekst levendiger wilt maken, kun je sommige woorden vervangen door een makkelijker woord. Annuleren of cancelen kun je bijvoorbeeld vervangen door: afzeggen, afgelast of schrappen.
Werk je met het programma Word, dan kun je synoniemen vinden door achtereenvolgens te klikken op Extra, Taal en Synoniemenlijst.
9.2 Antoniemen
Antoniemen zijn woorden met de tegengestelde betekenis. Bijvoorbeeld: versnellen – vertragen..
9.3 woordkettingen – samenstellingen
Je hebt in blok 4 geleerd wat een samenstelling is.
Attractie + park = attractiepark
Misschien heb je wel eens woordkettingen gemaakt. Bij een woordketting vormt het laatste woorddeel van het ene woord heet eerste woorddeel van het volgende woord. Zo ontstaat er een ketting van woorden
Hier zie je zo’n woordketting. Het tweede woorddeel vormt steeds de schakel.
Water – straal – vliegtuig – motor – blok – letter – combinatie – tang - beweging

Ingezonden op 13-05-2012 - 4917x bekeken.
Waardering 7.8 (aantal stemmen: 8)

voting system
1
2
3
4
5

ik hoop dat jullie er wat aan hebben want ik ben er anderhalf uur mee bezig geweest

Deze overhoring is meer dan zeven jaar geleden ingestuurd. Dit was de begintijd van woordjesleren.nl!!
Waarschijnlijk werk je met een recentere uitgave en wijkt jouw boek af van de inzending hierboven.

Vakken

Op niveau onderbouw / plus / tweede fase

5 ook hoofdstuk 6 Taalschat en Over taal alle opdrachten en de theorie