Helaas is de overhoormodule niet beschikbaar. Wel kun je deze lijst overhoren via StudyGo. Klik op 'Overhoren'

buiteNLand, deel 3

1 Samenvatting + begrippen paragraaf 2, 3, 4 & 7

Jaar 3 (vwo)

Aardrijkskunde samenvatting Hoofdstuk 1
Paragraaf 2
De rijke ‘koplopers’ centrumlanden liggen ten Noorden van de evenaar, de arme ‘achterblijvers’ periferielanden ten zuiden van de evenaar. Dit heet de Noord-Zuidtegenstelling.
Arme landen die sinds de vorige eeuw rijker zijn geworden zijn nieuwe opkomende economiën. (bijv. Zuidoost-Azië en Latijns-Amerika)
De kloof tussen arm en rijk wordt breder, door de mondiale regionale ongelijkheid tussen centrumlanden en periferielanden, maar ook door de regionale ongelijkheid binnen landen.
De oorzaken van de groeiende kloof:
-	Ontwikkelingen binnen rijke en arme landen. Na de tweede wereldoorlog maakten rijke landen een snelle ontwikkeling door, de pas onafhankelijk geworden kolonies in het Zuiden niet.
-	De relaties tussen de rijke en arme landen. Rijke landen hebben sinds de koloniale tijd de grootste economische en politieke macht. Zij hebben grote invloed op de internationale arbeidsverdeling en de ontwikkelingen in het zuiden.
a.	De rangorde in de wereldeconomie:
•	De wereldtriade. Grootste productie en wereldhandel tussen Japan, Noord-Amerika en de EU.
•	De eerste generatie NIC’s (Newly Industrialized Countries) ofwel Aziatische tijgers. Taiwam, Zuid-Korea, Hongkong en Singapore kwamen erbij door te industrialiseren en veel exporteren, het zijn nu welvarende landen.
•	De tweede genaratie NIC’s of babytijgers. Landen in Zuidoost-Azië proberen succes van Aziatische tijgers te kopiëren.
•	De BRIC-landen. De reuzenlanden Brazilië, Rusland, India en China ‘ontwaken’ uit hun economische slaap.
•	Sub-Sahara Afrika. Kleine rol in wereldhandel, maar komt waarschijnlijk verandering omdat Chika de levering van grondstoffen aan zijn industrie wil veiligstellen en daarom grote infastructuurprojecten gaat aan leggen.
Door al deze ontwikkelingen verschuift het economische zwaartepunt van de wereldhandel. Die verschuiving op wereldschaal wordt de global shift genoemd.
b.	De rangorde in de productie ter plaatsen (van bedrijven uit het Noorden en Zuiden).
•	Vervoer van goederen is verbeterd. Ook zijn veel handelsbarrières verdwenen. Mno’s kunnen zich nu makkelijker vestigen in lagelonenlanden. Dat hebben ze ook gedaan, maar de hoofdkantoren blijven in het Noorden.

c.	De rangorde in geldstromen. In de Wereldbank en het IMF (Internationaal Monetair Fonds) hebben de rijke landen grote invloed, omdat zij de meeste contributie betalen. Daardoor bepalen zij onder welke voorwaarden en wanneer er geld naar arme landen gaat.
In een vergadering van de Verenigde Naties (VN) in 2000 hebben de 191 regeringsleider de acht milleniumdoelen opgesteld. Elke 5 jaar komen ze bij elkaar om te kijken wat bereikt is en wat nog bereikt moet worden.
1.	In 2015 zijn extreme armoede en honger uitgebannen.
2.	In 2015 gaan alle jongens en meisjes naar school.
3.	In 2015 hebben alle mannen en vrouwen dezelfde rechten.
4.	In 2015 is de kindersterfte sterk afgenomen.
5.	In 2015 sterven er minder vrouwen door zwangerschap.
6.	In 2015 is verspreiding van ziektes als aids en malaria gestopt.
7.	In 2015 leven meer mensen in een duurzaam leefmilieu.
8.	In 2015 is er meer eerlijke handel, schuldenverlichting en hulp.
 
Paragraaf 3
Door globalisering (vervlechting op wereldschaal tussen gebieden) en groei van wereldhandel krijgen het Noorden en Zuiden meer met elkaar te maken. Oneerlijke handel tussen het Noorden en Zuiden:
1.	Het Noorden heeft landbouwoverschotten die met subsidie voor lagen prijzen op de wereldmarkt en in het Zuiden komen. Amerikaanse katoen is duurder dan Afrikaanse, maar het verschil in prijs krijgen de Amerikaans boeren van hun overheid vergoed om toch te kunnen exporteren = exportsubsidie. Soms zitten koelhuizen van de EU helemaal vol, dan wordt het tegen dumpprijzen afgezet in Afrika. De vleesprijzen dalen in die landen zo sterk dat lokale veeboeren hun producten niet meer kwijt kunnen op hun binnenlandse markt.
2.	Het Noorden beschermt zijn economie tegen de import van goedkope producten uit het Zuiden, via speciale importbelastingen = protectiemaatregelen. Hoe verder producten bewerkt zijn, hoe hoger de invoerheffingen = tarievenescalatie. Er zijn ook nog verborgen vormen van protectie; hoge kwaliteitseisen, aparte verpakkingseisen, invoerquota enz.
Mno’s vestigen zich in het Zuiden. Ze trekken toeleveringsbedrijven aan en zo ontstaat er meer directe en indirecte werkgelegenheid. Door de welvaart verandert de groei en exportpakket van deze landen. Door mno’s hebben meer van deze landen relaties met het Noorden. Maar de mno’s betalen weinig belasting in het Zuiden en de wint vloeit terug naar het Noorden. Als in een ander land lagere lonen zijn verplaatsen de mno’s daarheen. Soms besteden mno’s productie volledig uit aan subcontractors = binnenlandse onderaannemers die op bestelling producten aan mno’s leveren. Zij huren allerlei bedrijfjes in voor de benodigde onderdelen. Deze mini-ondernemers leven ongezond en met weinig geld, het is afwachten of ze volgende keer weer mogen leveren, hun kinderen moeten daarom bijspringen.
Mno’s lijken soms net ganzen; als ze voedsel zien, komen ze en vreten had, als het op is gaan ze weer weg. Ook mno’s zoeken steeds de goedkoopste plek om te produceren. Een gebied beschikt over comparatieve voordelen als je daar goedkoper dan op een andere plek kunt produceren of diensten verlenen. Wat overblijft als ze verhuizen is werkloosheid en een vervuild milieu.
Paragraaf 4
Om de armoede in arme landen te verbeteren, dachten wij altijd dat wij ze daarbij moesten helpen, want zelf lukte het ze niet. We gebruikten typisch westerse oplossingen die uiteindelijk niet bleken te werken. Peperdure installaties roesten weg omdat reserveonderdelen ontbraken en niemand wist hoe het te repareren. Hulp werkt alleen als deze werkt in de omgeving. Mensen die daar wonen weten het meest over hun omgeving en wat daar wel en niet werkt. We moeten het samen doen, dus wordt er niet meer gesproken van ontwikkelingshulp, maar van ontwikkelingssamenwerking.
Ontwikkelingslanden moeten vaak geld lenen, omdat de waarde van hun export lager is dan die van hun import. Het geleende geld moet gebruikt worden voor ontwikkelingsprojecten, maar komt vaak terecht bij de elite. De schulden moeten terugbetaald worden met rente. Bij de verdiensten van een land moet je vooral denken aan de export. Het percentage van inkomsten van een land dat gebruikt wordt voor de schuldenverplichtingen = schuldendienst. Sommige landen lenen geld om eerdere schulden af te betalen, hierdoor houden ze geen geld over om in economische groei te investeren. 
Soms mogen landen geen geld meer lenen, omdat ze de rente niet meer kunnen betalen. Dan kunnen ze alleen nog bij het IMF terecht. Die instelling geeft alleen geld als de overheid strenge maatregelen treft zoals; bezuinigen op de overheidsuitgaven (onderwijs, gezondheidszorg en verbetering van krottenwijken) & privatiseren (overheidsdiensten door een commercieel bedrijf laten uitvoeren. Deze maatregelen leiden vaak tot meer armoede onder de bevolking en daarom tot binnenlandse onrust, want als je bijna niets meer te verliezen hebt, kom je eerder in opstand.
In veel ontwikkelingslanden zijn levensomstandigheden verbeterd. ¾ van alle kinderen ter wereld wordt ingeënt. Het analfabetisme is bijna met de helft afgenomen. Toch hoor je steeds meer dat ontwikkelingshulp moet stoppen, omdat de landen te afhankelijk worden. De echte oplossing is fair trade. Oneerlijke concurrentie van centrumlanden door exportsubsidies en protectiemaatregelen levert de periferie landen meer nadelen op dan ontwikkelingshulp voordelen biedt.
Paragraaf 7
Er zijn 3 manieren waarop ontwikkelingsgeld vanuit Nederland naar arme landen gaat:
1.	Via internationale organisaties (zoals Rode Kruis en Verenigde Naties)
2.	Van regering tot regering = bilaterale hulp.
3.	Via niet-gouvernementele organisaties (ngo’s): goed georganiseerde particuliere organisaties die ontwikkelingshulp geven (zoals OxfamNovib, ICCO, Plan).
De Nederlandse ontwikkelingshulp wordt vooral aan maatschappelijke organisaties gegeven, bijv kerken, vrouwen- en boerenorganisaties en groepen in krottenwijken. Dit gebeurt omdat geld dat aan regeringen wordt gegeven, vaak niet bij de armsten terecht komt. Dat komt vooral door slechte organisatie en corruptie. Nederland kan niet elk arm land helpen, dus richt zich op concentratielanden. De helft van het ontwikkelingsgeld naar Afrika. Bepaalde landen ontvangen het meest = de donor darlings. In die landen is er sprake van veel grote welvaarts problemen.
Er is hulp mogelijk voor op langere termijn blijvend te verbeteren = structurele hulp of noodhulp = acuut helpen bij natuurrampen, oorlog of hongersnood.
Structurele hulp kun je onderverdelen:
1.	Programmahulp. Langdurige hulp die (nationaal of regionaal) de situatie verbeterd in het onderwijs, medische zorg, landbouw of de infrastructuur.
2.	Projecthulp. Hulp bij een klein project, met geld of technische kennis.
Hulpverlening kun je onderverdelen:
1.	Gebonden hulp. Hulp waarbij het donorland bepaalde eisen stelt (zoals de programma- of projecthulp bestellen bij het donorland). De waarde van de hulp vermindert meestal door deze verplichtingen.
2.	Ongebonden hulp. Hierbij mogen de ontvangende landen zelf weten waar ze het gekregen geld aan besteden.
Begrippen
Arbeidsintensieve productie:
Het vervaardigen van goederen met de inzet van relatief veel arbeidsuren.
Aziatische tijgers:
Eerste generatie NIC’s; Taiwan, Zuid-Korea, Hongkong, Singapore.
Babytijgers:
Tweede generatie NIC’s; Thailand, Maleisië, de Filippijnen, Indonesië, Vietnam.
Bilaterale hulp:
Ontwikkelingshulp van één gevend land aan één ontvangend land.
BRIC-landen:
Brazilië, Rusland, India, China; vier reuzenlanden uit de semiperiferie die een snelle economische ontwikkeling doormaken.
Comparatieve voordelen:
De gunstige omstandigheden in een gebied die ervoor zorgen dat je daar goedkoper kunt produceren dan elders.
Concentratielanden:
Een groep van bijna 40 arme landen waar Nederland zijn ontwikkelingssamenwerking op richt.
Directe werkgelegenheid:
De banen die rechtstreeks ontstaan door een bepaalde activiteit.
Donor darlings:
Enkele ontwikkelingslanden die erg veel hulp krijgen.
Duurzaam ondernemen:
Mvo; produceren met respect voor mens en milieu.
Export processing zone (EPZ):
Vrijhandelszone; Apart gebied, dat mno’s onder zeer gunstige omstandigheden mogen produceren.
Exportsubsidie:
Geld van de overheid voor bedrijven voor producten die ze exporteren om zo te kunnen concurreren op de buitenlandse markten.
Fair trade:
Handel waarbij de producenten een eerlijke prijs voor hun inspanningen krijgen.
Gebonden hulp: Hulp waarbij het donorland eisen stelt aan de manier waarop het ontvangende land de hulp besteedt.
Global shift:
De wereldwijde verschuiving van de kerngebieden van productie, handel en vervoer naar andere regio’s.
Handelsbarrière:
Alle hindernissen die de handel tussen landen belemmeren (bijvoorbeeld invoerrechten).
Indirecte werkgelegenheid:
Banen die ontstaan doordat na de komst van een bedrijf ook andere activiteiten opgestart worden.
Internationale arbeidsverdeling:
Een taakverdeling in de productie van goederen tussen landen.
Joint venture:
Een buitenlands bedrijf of mno zet samen met de overheid van een land of een onderneming uit dat land een nieuw gezamenlijk bedrijf op.
Kennisintensieve productie: 
Het vervaardigen van goederen met de inzet van relatief veel kennis.
Kostengerichte globalisering:
Bedrijven verplaatsen hun productie naar een ander land om kosten te besparen doordat de productie daar goedkoper is.
Lagelonenlanden:
Landen waar arbeiders voor weinig geld werken.
Maatschappelijk verantwoord ondernemen (mvo):
Produceren met respect voor mens en milieu.
Marktgerichte globalisering:
Bedrijven verplaatsen hun productie naar een ander land om daar nieuwe markten aan te boren zodat ze meer verkopen.
Milleniumdoelen:
VN-afspreken om de Noord-Zuidtegenstelling te verkleinen.
Multilaterale hulp:
Ontwikkelingshulp waarbij meerdere landen samen hulp verlenen aan een of meerdere arme landen, vaak via internationale organisaties.
NIC’s (Newly Industrialized Countries):
Voormalige armeen land in Oost- en Zuidoost-Azië die zich ontwikkeld hebben tot welvarende landen.
Niet-gouvernementele organiatie (ngo):
Particuliere organisatie die in een ontwikkelingsland projecten uitvoert (bijvoorbeeld Oxfam-Novib).
Noodhulp:
De kortstondige hulp die een land verleent of ontvangt bij een natuurramp, een oorlogssituatie of hongersnood.
Noord-Zuidtegenstelling:
De grote verschillen tussen het rijke Noorden en arme Zuiden.
Ongebonden hulp:
Hulp waarbij het donorland géén eisen stelt aan de manier waarop het ontvangende land de hulp besteedt.
Ontwikkelingshulp:
Een vorm van ontwikkelinshulp waarbij het donorland vooral bepaalt hoe de hulp gegeven wordt.
Ontwikkelingssamenwerking:
Een vorm van ontwikkelingshulp waarbij het donorland en het ontvangende land samen de hulp vorm geven.
Privatiseren:
Overheidsdiensten door een commercieel bedrijf laten uitvoeren.
Programmahulp:
Langdurige hulp die erop gericht is de situatie te verbeteren in het onderwijs, medische zorg, landbouw of de infrastructurr.
Projecthulp:
De hulp die gegeven wordt bij het uitvoeren van een klus zoals het aanleggen van een dijk of het bouwen van een stuwdam.
Protectiemaatregel:
Bescherming van bedrijven uit het eigen land door een maatregel die buitenlandse goederen van de eigen markt weert.
Schuldendienst:
Het percentage van de inkomsten van een alnd dat gebruikt wordt voor de schuldenverplichtingen.
Structurele hulp:
De langdurige hulp die een land verleent of ontvangt bij project- of programmahulp.
Subcontractors:
Bedrijven die als onderaannemers werk voor mno’s verrichten.
Tarievenescalatie:
Invoerrechten op producten uit ontwikkelingslanden nemen toe naarmate het product verder bewerkt is.
Uitschuiven: 
Het verhuizen van productieactiviteiten naar elders.
Vliegend Ganzenmodel:
De opvatting dat mno’s steeds op zoek zijn naar de plek met de meeste comparatieven voordelen.
Vrijhandel:
Handel zonder handelsbarrières.
Vrijhandelszone:
Apart gebied, vaak in armere landen, waar mno’s onder zeer gunstige omstandigheden mogen produceren.
Wereldtriade:
De drie dominerende handelsblokken in de wereld: Noord-Amerika, Japan en de EU.

Ingezonden op 07-10-2012 - 12824x bekeken.
Waardering 8 (aantal stemmen: 12)

voting system
1
2
3
4
5

Dit is mijn samenvatting van paragraaf 2, 3, 4 & 7 van hoofdstuk 1.
De begrippen zitten er ook bij, maar dan wel de begrippen van alle paragrafen.
Hoop dat iemand iets aan mijn sv heeft!

Deze overhoring is meer dan zeven jaar geleden ingestuurd. Dit was de begintijd van woordjesleren.nl!!
Waarschijnlijk werk je met een recentere uitgave en wijkt jouw boek af van de inzending hierboven.

Vakken

buiteNLand, deel 3

1 Samenvatting + begrippen paragraaf 2, 3, 4 & 7