Helaas is de overhoormodule niet beschikbaar. Wel kun je deze lijst overhoren via StudyGo. Klik op 'Overhoren'

Biologie & Verzorging voor jou

1 Samenvatting Relaties en Seksualiteit (BS 1 t/m 12 maar geen 9!)

Jaar 3 (havo/vwo)

Biologie Thema 1 – Relaties en seksualiteit
1 – puberteit
Relaties
Persoonlijke relaties hebben met gevoelens te maken. Je vertrouwt elkaar, voelt je op je gemak, en kan gevoelens bespreken. Ouders, broers, zussen, vrienden, vriendinnen.
Functionele relaties heb je omdat je moet samenwerken of omdat je ze ergens voor nodig hebt. Docenten, klasgenoten, bakkers, slagers.
Veel persoonlijke relaties zijn ook functioneel. Ouders zorgen voor je en je houdt je aan regels in omgang met hen. 
Functionele relaties kunnen ook persoonlijk zijn. Mentoren kan je mee praten over problemen. Relaties kunnen veranderen. Bevriend raken met een klasgenoot is functioneel -) persoonlijk. Als de vriendschap over is persoonlijk -) functioneel.
Veranderingen in de puberteit
Bij een geboren baby zie je meteen of het een jongen of een meisje is. De kenmerken waaraan we geslachten herkennen, heten geslachtskenmerken. Als de kenmerken bij de geboorte aanwezig zijn, zijn het primaire geslachtskenmerken. Penis, balzak, vagina, schaamlippen. Vanaf je 10e vinden er veranderingen plaats. Vanaf ongeveer je 12e kom je geestelijk in de puberteit. Dan verander je geestelijk, sociaal, en lichamelijk.
Geestelijke veranderingen
Je groeit langzaam geestelijk naar volwassenheid toe. Bij de een sneller dan bij de ander. Meisjes worden gemiddeld eerder volwassen dan jongens. Je krijgt meer belangstelling voor anderen. Seksualiteit begint een belangrijkere rol te spelen. Je kunt verliefd (sterk aangetrokken door 1 pers.) worden, last hebben van huilbuien, woede-uitbarstingen, eenzaamheid of verdriet.
Sociale veranderingen
Je gaat je zelfstandiger opstellen, en gaat anders om met vriend(inn)en. Als puber wordt meer van je verwacht. Je moet je bv aan regels van volwassenen houden. Pubers liggen vaak overhoop met gevoelens. Je wil zelf uitmaken wat goed voor je is, en niet als kind behandeld worden.
Lichamelijke veranderingen
Sommigen kan je bij jezelf zien. Rond je 12e begin je opeens met snel groeien (groeispurt). Je kan je daardoor lang en slungelachtig voelen. Je krijgt haargroei onder je oksels en rond je geslachtsorganen. Ook gaan je geslachtsorganen functioneren. 
 De geslachtskenmerken die vanaf je 10e ontstaan zijn secundaire geslachtskenmer¬ken. Gespierder, baard, borsthaar, lage stem/baard in de keel, ronde vormen, borsten, brede heupen. Niet alles komt even snel, en even veel als bij anderen. 
2 – het voortplantingsstelsel van een man
Als een jongen ongeveer 13 jaar is beginnen zijn teelballen te functioneren. Vanaf dan produceren die iedere dag vele miljoenen zaadcellen (spermacellen). Dat zijn de mannelijke geslachtscellen. De teelballen liggen in de balzak, een huidplooi. De temperatuur is daar iets lager dan in de buikholte. Dat is voor de ontwikkeling van de zaadcellen.
Hormonen spelen daarbij een belangrijke rol. Die worden door hormoonklieren geproduceerd. Een belangrijke klier is de hypofyse. Die ligt tegen de onderzijde van de hersens aan. Zaadcellen worden tijdelijk opgeslagen in de bijballen. Zaadleiders vervoeren de zaadcellen. Zaadblaasjes en prostaat voegen vocht aan de zaadcellen toe. Dat bevat voedingsstoffen. Alles samen heet sperma. Dat komt door de urinebuis naar buiten bij een zaadlozing. De urinebuis loop door de penis. De top daarvan (de eikel) is erg gevoelig. De eikel is bedekt met een dunnen huidplooi, de voorhuid. Tussen de voorhuid en de eikel liggen talgklieren, die smegma produceren. Als een penis groter en stijver wordt, heeft een man een erectie. Dat komt door zwellichamen. Die vullen zich met bloed, waardoor ze groter en harder worden. 
Geslachtsgemeenschap
Een jongen krijgt een erectie en de vagina van een meisje wordt vochtig. Het kan zijn dat ze dan geslachtge¬meen¬schap willen. Daarbij gaat de jongen met zijn penis in de vagina van het meisje. De jongen kan door de bewegingen van de penis in de vagina een zaadlozing krijgen. Daarbij komt het sperma met schokken uit de penis (±1 tl). Het is kleverig en melkwit. Eén zaadlozing bevat 100-400 mln. zaadcellen. Een zaadlozing heet ook wel klaarkomen of een orgasme krijgen. D.m.v. zelfbevrediging of masturbatie (aftrekken) kan hij ook klaarkomen. Gem. krijgt een jongen zijn eerste zaadlozing rond zijn 13e.
3 – het voortplantingsstelsel van een vrouw
In de eierstokken vindt ontwikkeling van eicellen plaats. Net als bij jongens spelen hormonen bij meisjes ook een grote rol. Als een vrouw ±50 jaar is worden minder hormonen gemaakt. Ze is dan in de overgang. Één keer per 4 weken komt een eicel vrij uit de eierstok. Dat is een ovulatie of eisprong. De eileiders vervoeren de eicel richting de baarmoeder. Een eicel blijft maar 12-24 uur in leven. 
Bevruchting
Bij geslachtgemeenschap kan sperma in de vagina (schede) komen. Bevruchting van een eicel vindt plaats in de eileider. De kernen van de cellen versmelten. Als het klompje cellen zich vast zet in het slijmvlies van de baarmoeder, spreek je van innesteling. Dan is de vrouw zwanger. 
Seksuele prikkeling
Door prikkeling worden de kleine schaamlippen en vagina vochtig. De meeste vrouwen en meisjes krijgen een orgasme door prikkeling van de clitoris. 
Hygiëne
Om de kleine schaamlippen liggen de grote schaamlippen. Tussen de plooien kan slijm gaan zitten. 
Maagdenvlies 
De slijmvliesplooi die de vagina gedeeltelijk afsluit heet het maagdenvlies. Het zou scheuren (en dus bloeden) tijdens het ontmaagden, maar meestal doet het dat niet. 
Vrouwenbesnijdenis
Soms worden meisjes besneden. Vooral in Afrika (Egypte, Somalië) en in het Midden-Oosten (Jemen, Oman). Het gebeurt om culturele redenen. Vaak worden niet alleen kleine schaamlippen weggesneden, maar ook de clitoris (clitorectomie).
4 – menstruatie
Het afstoten van een deel van het baarmoederslijmvlies heet menstruatie (ongesteld zijn). Gemiddeld beginnen meisjes daarmee op 13-jarige leeftijd. Maandverband en tampons vangen het bloed op. Softcups vangen bloed op in een flexibel cupje.
De menstruatiecyclus 
Gemiddeld 28 dg.
Vooral 1e jaren onregelmatig.
5 – relaties en seksualiteit
Seksualiteit kan voor voortplanting zijn, of lustbeleving. Als foto’s of films tot doel hebben mensen seksueel te prikkelen, spreek je van pornografie. Een prostituee (hoer) is bereid tegen betaling geslachtge¬meen¬schap te hebben. Seksualiteit kan ook een rol bij het onderhouden van je relatie zijn.
Seksuele voorkeur
Heteroseksueel = man + vrouw
Homoseksueel = man + man
Lesbisch = vrouw + vrouw
Biseksuele mensen kunnen op beide geslachten vallen.
Je bent samen verantwoordelijk
Condooms en de pil zijn voorbehoedsmiddelen. Daardoor word je niet zwanger. 
6 – geboorteregeling
Geboorteregeling is dat een vrouw (met man) bepaalt of ze een kind wil of niet. 
Onbetrouwbare methoden
Periodieke onthouding is het niet hebben van geslachtgemeenschap in de vruchtbare periode. 
Coïtus interruptus (onderbroken geslachtgemeenschap) trekt de man voor zijn orgasme terug. 
Het condoom
Een condoom is een rubber hoesje van dun rubber dat om de stijve penis wordt geschoven. Ze zijn gemakkelijk, goedkoop en betrouwbaar. 
De pil
De pil (anticonceptiepil) wordt het meest gebruikt. Door de pil treedt er geen ovulatie meer op door hormonen. 
Noodmaatregelen tegen ongewenste zwangerschap
De morning-afterpil moet binnen 3 dagen geslikt worden (werkt het best voor 12 uur erna).
Abortus breekt de zwangerschap af. Een abortuspil kan tot de 7e week van de zwangerschap geslikt worden. Meest gebruikelijke vorm is de zuigcurettage (tot 13e week). Als het binnen 16 dagen plaatsvindt heet het ook wel overtijdbehandeling. Na de 13e week vindt een zwaardere ingreep plaats: late abortus. Dat kan tot week 23. 
7 – zwangerschap en geboorte
Zodra een eicel bevrucht wordt, begint hij zich te delen. Het klompje cellen dat ontstaat wordt door de eileider naar de baarmoeder vervoerd. Daar vindt innesteling plaats in het baarmoederslijmvlies. Dat wordt niet afgestoten, en er komt geen menstruatie. 5-7 dagen na de ovulatie nestelt het klompje cellen zich in. Het kind wordt ongeveer 38 weken na bevruchting geboren.
Zwangerschap 
Het ontwikkelende kind in de baarmoeder heet het embryo. De eerste weken voedt het baarmoederslijm¬vlies het embryo, daarna ontstaat de placenta of moederkoek: een speciaal deel van de baarmoederwand waarin bloed in bloedvaten van het embryo vlak langs bloed van de moeder stroomt. 
De geboorte van een kind (bevalling)
De eerste verschijnselen van de bevalling zijn meestal de weeën. Daarbij trekken de spieren in de baar-moeder¬wand zich met tussenpozen samen. Daarbij worden de baarmoederhals en –mond wijder. Dat heet de ontsluiting. Daarbij breken de vruchtvliezen, waardoor vruchtwater via de vagina wegvloeit. Het kan wel 20 uur duren voor het hoofdje erdoor kan. Daarna volgt de uitdrijving. Weeën worden krachtiger en spieren in de buikwand trekken zich samen. Door deze persweeën wordt het kindje naar b uiten geperst. H et kan van enkele seconde n tot 2 uur duren. Bij een normale ligging komt eerst het hoofdje naar buiten. Bij een stuitligging komt eerst het voetje of kontje naar buiten. Bij een dwarsligging komt het kindje via een operatie in de buikwand (keizersnede) ter wereld. ’t Komt niet vaak voor. Na de geboorte worden restjes slijm uit mond en luchtwegen verwijderd, navelstreng afgeklemd en doorgeknipt. De baby begint meestal meteen te huilen. De ademhaling is op gang gekomen. De navelstreng droogt uit (±1 week) en valt eraf. Het litteken is de navel. De placenta en resten van de navelstreng en de vruchtvliezen worden ongeveer een kwartier na de geboorte van de baby geboren: dat heet de nageboorte.
8 – seksueel overdraagbare aandoeningen
Een soa (seksueel overdraagbare aandoening, of geslachtsziekte) kan je alleen uit intiem lichamelijk contact krijgen. Je kan het niet alleen door geslachtsgemeenschap krijgen, maar ook door seks met je mond of je anus. Niet door een vieze wc of door te drinken uit andermans glas. In NL komt chlamydia het meeste voor (ziekteverwekker: bacterie), maar aids is veruit het bekendst (ziekteverwekker: virus). 
Groot onderzoek naar chlamydia
Het is belangrijk chlamydia op tijd te behandelen. Bij een deel van de besmette personen zal de ontsteking zich uitbreiden naar de eileiders of bijballen. De ontsteking kan dan nare gevolgen hebben. Door een chlamydia-ontsteking kan een buitenbaarmoederlijke zwangerschap ontstaan in een eileider. Bij mannen kan het leiden tot bijbalontsteking.
Chlamydia 
De bacterie die chlamydia veroorzaakt komt vooral in de urinebuis en baarmoederhals voor bij personen tussen 15 en 30 jaar. Bij 2/3 van de besmette vrouwen en ½ van de besmette mannen veroorzaakt de bacterie geen ziekteverschijnselen. De bacterie kan een ontsteking in anus, baarmoedermond en urinebuis veroorzaken. Bij mannen: (waterige) afscheiding uit de penis, pijn bij het plassen, pijn in de balzak. Bij vrouwen: pijn bij het plassen, pijn bij het vrijen, pijn in de onderbuik, bloedverlies buiten de menstruatieperiode en meer of andere vaginale afscheiding dan normaal. 
Aids
Deze soa is zo bekend omdat hij een bekende afloop heeft. Het afweersysteem van de besmette persoon is aangetast. Ze zijn voor allerlei ziekten vatbaar. Daardoor heeft aids geen specifieke ziekteverschijnselen. Aids wordt veroorzaakt door het aidsvirus, dat ook wel hiv (human immunodeficiency virus) wordt genoemd. Als aangetoond is dat het aidsvirus het lichaam van een besmet persoon is binnengedrongen bij een gezond persoon wordt je seropositief genoemd. Medicijnen voor aids worden aidsremmers genoemd. Aids gaat niet meer over.
10 – seksueel misbruik
Veel meisjes en jongens hebben te maken gehad met seksueel misbruik. Er zijn allerlei vormen van seksueel geweld. Bij aanranding betast de dader het lichaam van m/j tegen zijn/haar wil. Bij een verkrachting dwingt hij haar tot geslachtsgemeenschap. Incest is seksueel misbruik door een familielid. Er is altijd sprake van machtsmisbruik.
Er is sprake van seksuele intimidatie als iemand op het werk, school, of straat tegen de billen van een m/j tikt of vervelende, seksueel getinte opmerkingen maakt.
Een loverboy is iemand die eerst aardig doet en verleidt met cadeaus. Een loverboy zorgt ervoor dat zijn vriendin alleen met hem omgaat, zodat hij macht over haar krijgt. Dan kan hij haar tot prostitutie dwingen om er veel geld aan te verdienen.
Kindermishandeling
Kindermishandeling komt vaker voor dan je denkt. Lichamelijke mishandeling is bijv. slaan. Uitschelden of gemene dingen zeggen is emotionele mishandeling. Als er slecht voor een kind gezorgd wordt, spreek je van verwaarlozing. Bij lichamelijke verwaarlozing krijgen kinderen te weinig te eten of geen kleren. Bij emotionele verwaarlozing krijgen ze geen aandacht.
11 – andere manieren van geboorteregeling
De NuvaRing
De NuvaRing is een nieuw voorbehoedmiddel. Het bevat dezelfde hormonen als de pil. Je brengt hem zelf aan in de vagina. Je draagt ‘m 3 weken, de 4e week is een pauzeweek, net als bij de pil. 
De prikpil
Bij de prikpil krijgt een vrouw om de 3 maanden hormonen die de ovulatie remmen. Er komen dan geen eicellen vrij. Erg betrouwbaar. Het kan alleen wel 2 jaar duren voor de menstruatie terugkomt na het stoppen. 
Het vrouwencondoom
Het vrouwencondoom is een condoom voor in de vagina. Het inbrengen kan al enkele uren voor het vrijen gebeuren. Het is 1 x te gebruiken.
Het spiraaltje (ankertje)
Het spiraaltje is een buigzaam plastic voorwerpje dat met koperdraad is omwikkeld. Een spiraaltje verhinderd innesteling door het ijzerdraad, en bevruchting door het ankertje. Het kan, na door een arts te zijn aangebracht, tot 5 jaar blijven zitten. 
Sterilisatie 
Bij sterilisatie wordt een man/vrouw onvruchtbaar gemaakt door zaadleiders of eileiders te onderbreken. Alle functies die met menstruatiecyclus en seksualiteit te maken hebben gaan gewoon door. Erg betrouwbaar.
12 – andere seksueel overdraagbare aandoeningen
Genitale wratten
Genitale wratten hebben als ziekteverwekker een virus. Het zijn goedaardige afwijkingen van de huid op en rond de geslachtsdelen. Door seksueel contact of gezamenlijk gebruik van bijv. een handdoek word je besmet. Je kan het insmeren met crème of een arts kan ze wegschroeien/vriezen/snijden.
Herpes genitalis wordt door virussen verwekt. Op of rondom de geslachtsorganen rode plekjes die veranderen in blaasjes en zweertjes. Ze genezen vanzelf. Je hebt vaak meerdere “aanvallen” per jaar. Er is geen genezing mogelijk. Wel remmers. Een variant van het virus veroorzaakt herpes labialis (koortslip).
Gonorroe (druiper) wordt vaak door een bacterie veroorzaakt. Bij vrouwen vaak geen klachten, bij mannen pus of slijm uit de urinebuis. Als niet op tijd behandeld wordt: vrouw kan onvruchtbaar worden, een man kan koorts en pijn bij het plassen krijgen. Behandeld met antibiotica.

Ingezonden op 03-01-2012 - 41311x bekeken.
Laatst bijgewerkt: 18-12-2012.
Waardering 9.8 (aantal stemmen: 7)

voting system
1
2
3
4
5

Kopieer naar Word en je hebt een duidelijke samenvatting.
Suc6 met je toets!

Deze overhoring is meer dan zeven jaar geleden ingestuurd. Dit was de begintijd van woordjesleren.nl!!
Waarschijnlijk werk je met een recentere uitgave en wijkt jouw boek af van de inzending hierboven.

Vakken

Biologie & Verzorging voor jou

1 Samenvatting Relaties en Seksualiteit (BS 1 t/m 12 maar geen 9!)